Bulardan tashqari, tovush o'zgarishlarining yana quyidagi ko’rinishlari mavjud

Asliy va nisbiy sifatlar
Ona tili (6-sinf)
Belgini to‘g‘ridan to‘g‘ri ifodalaydigan va uni darajalab ko‘rsatish imkoniyatiga ega bo‘lgan sifatlar asliy sifatlar deyiladi: go‘zal, chiroyli, shirin, oq, aqlli, yuzaki. Belgini to‘g‘ridan to‘g‘ri emas, balki boshqa bir tushunchaga nisbatlangan holda ifodalaydigan va daraja ko‘rsatish imkoniyatiga ega bo‘lmagan sifatlar nisbiy sifatlar deyiladi: qishki, ko‘chma, derazali, devoriy.
Sifat darajalari
Ona tili (5-sinf)
Bir belgining narsa buyumlar orasida ortiq-kamligi jihatidan farqlanishi sifat darajasi deyiladi. Sifatlarda uchta daraja bor: oddiy daraja, qiyosiy daraja, orttirma daraja.
Narsa buyumlar orasidagi belgi o‘zaro taqqoslanmasa, oddiy daraja deyiladi. Masalan: yuksak, uzun, hushyor, kalta.
Bir narsa buyumdagi belgining boshqalariga nisbatan ortiq yoki kamligi qiyosiy daraja deyiladi. Qiyosiy daraja oddiy darajadagi sifatga -roq qo‘shimchasini qo‘shish bilan hosil bo‘ladi.
Masalan: yuksakroq, uzunroq, hushyorroq, kaltaroq.
Belgining bir narsa-buyumda boshqalariga nisbatan eng ko‘p ekanligi orttirma daraja deyiladi. Orttirma daraja eng, juda, nihoyat kabi so‘zlar bilan hosil bo‘ladi. Masalan: eng yuksak, juda uzun…
Ona tili (6-sinf)
Belgining ortiq yoki kamlik jihatidan farqlanishi sifat darajalari, ana shunday ma’no ifodalovchi shakllar esa daraja shakllari deyiladi.
Sifatning quyidagi to‘rt xil darajasi mavjud:1) oddiy daraja; 2) qiyosiy daraja; 3) orttirma daraja; 4) ozaytirma daraja.
Belgining odatdagi me’yorda ekanligini bildiruvchi va boshqa darajalar uchun asos bo‘lib xizmat qiluvchi sifat shakli oddiy daraja shakli deyiladi.
Belgining me’yordan ortiq ekanligini bildirgan sifat shakli orttirma daraja shakli deyiladi.
Sifatning orttirma daraja shakli quyidagi yo‘llar bilan hosil bo‘ladi:
1) oddiy daraja shaklidagi sifat oldidan eng, g‘oyat, juda, nihoyatda, bag‘oyat so‘zlarini keltiriladi: juda qizil, g‘oyat shirin.
2) oddiy daraja shaklidagi sifatning birinchi bo‘g‘ini tovush o‘zgarishi bilan takrorlanadi: bus-butun, kap-katta, to‘ppa-to‘g‘ri.
Belgining me’yordan biroz kam ekanligini qiyosan ifodalaydigan sifat shakli qiyosiy daraja shakli deyiladi. Qiyosiy daraja shakli –roq qo‘shimchasi yordamida yasaladi.
Belgining me’yordan kam ekanligini bildiruvchi shakl sifatning ozaytirma daraja shakli hisoblanadi. Ozaytirma shakl sifatning oddiy daraja shakli oldiga sal, biroz, picha, xiyla, nim so‘zlarini qo‘shish orqali hosil qilinadi.
Rang-tus bildiruvchi ayrim sifatlardan –(i)sh, -(i)mtir qo‘shimchalari yordamida ham ozaytirma daraja shakli yasaladi.