Bulardan tashqari, tovush o'zgarishlarining yana quyidagi ko’rinishlari mavjud


Fe’lning tuzilish jihatdan turlari



Download 2,11 Mb.
bet120/253
Sana16.04.2022
Hajmi2,11 Mb.
#556792
1   ...   116   117   118   119   120   121   122   123   ...   253
Bog'liq
Bulardan tashqari, tovush o\'zgarishlarining yana quyidagi ko’rin

Fe’lning tuzilish jihatdan turlari
Ona tili (6-sinf)
Fe’llar tuzilishiga ko‘ra to‘rt xil bo‘ladi:
a) sodda fe’llar; b) qo‘shma fe’llar; d) juft fe’llar; e) takroriy fe’llar.
Sodda fe’llar bir asosdan tarkib topadi. Sodda tub fe’llar asos holatida ish-harakat va holatni anglatadi. Masalan: qurmoq, yurmoq, ketmoq.
Sodda yasama fe’llar so‘z yasovchi qo‘shimchalar yordamida boshqa so‘z turkumlaridan yasaladi: shod-shodlanmoq, yangi-yangilatmoq, gap-gapirmoq, guv-guvullamoq, tez-tezlamoq.
Birdan ortiq asosdan tashkil topib, asoslar orasiga boshqa qo‘shimchalarni qo‘shib bo‘lmaydigan, bitta so‘roqqa javob bo‘luvchi fe’llar qo‘shma fe’l sanaladi. Masalan: sayr etmoq, taq etmoq, olib kelmoq, bunyod qilmoq.
Qo‘shma fe’llar ot, sifat, son, olmosh, undov va taqlid so‘zlarga qil, et, bo‘l singari so‘zlarni, fe’l shakllariga kelmoq, ketmoq singari fe’llarni qo‘shish bilan hosil bo‘ladi. Masalan: tarbiya qilmoq, eski bo‘lmoq, bir bo‘lmoq, chirs etmoq, kirib chiqmoq, sotib olmoq kabi.
Qo‘shma fe’llarning har ikkala qismi o‘zining lug‘aviy ma’nosini saqlagan bo‘ladi. Masalan: borib keldi (ham bordi, ham keldi), ikkinchi qismi o‘z ma’nosida qo‘llanilmaganda ko‘makchi fe’lli so‘z shakli hosil bo‘ladi. Masalan: o‘qib chiqdi (o‘qidi, lekin chiqmadi, balki o‘qishni tamomladi, tugatdi).
Qo‘shma fe’l qismlari ajratib yoziladi.
Ikki fe’l juftligidan tashkil topgan, bitta so‘roqqa javob bo‘luvchi va gapda bitta gap bo‘lagi vazifasida keluvchi fe’llar juft fe’llar sanaladi.
Juft fe’llar ish-harakatning tez va kutilmaganda ro‘y berishini ifodalaydi.
Juft fe’l qismlari doimo chiziqcha bilan yoziladi.
Oldi-berdi, bordi-keldi kabi juft so‘zlar ot turkumiga o‘tgan so‘zlar hisoblanadi.
Asosni takrorlash bilan hosil bo‘lgan juft fe’llar takroriy fe’llar ham deyiladi. Takroriy qismlari ham chiziqcha bilan yoziladi: ishlay-ishlay, kuta-kuta, o‘yladi-o‘yladi kabi.

Download 2,11 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   116   117   118   119   120   121   122   123   ...   253




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish