Бухоро давлат университети

Гидробиологик элементларни карталаштириш.
Гидробиологик маълумотлар ҳам худди гидрохимиявий маълумотлар сингари ов картасига киритилади. Гидробиологик маълумотлар гидрология маълумотлари билан чамбарчас боғлиқ (физикавий, химиявий) ва биз учун яшаш муҳити ов объекти ҳисобланади. Ов объектининг асосий гидробиологик хусусиятлари бўлиб, сув ҳавзасининг озуқа билан таъминланиши ҳисобланади. Хўжалик ходимлари учун энг асосий масала балиқ захираси миқдори тўғрисида маълумотга эга бўлишдир. Балиқчилик хшўжаликлари учун гидробиологик тадқиқотлар олиб бориш бош масаладир. Чунки балиқ озиқаси ва у билан таъминланиши балиқ маҳсулдорлигининг асосий омилларидан бири ҳисобланади. Балиқнинг асосий озуқаси бўлиб бактериопланктон, зообентос, микрофитлар ҳисобланади. Озуқа базасининг миқдори ва сифати балиқчилик хўжалиги фаолиятининг асосий баҳоси ёки қиймати ҳисобланади. Гидробиологик маълумотлардан ов картасига планктон ва бентос тўғрисида маълумот берилади.
Фитопланктон ўсимликлар тубан ёки бир ҳужайрали сув ўтлари, асосан диатом сув ўтлари, яшил ва кўк яшил сув ўтлардан иборат. Зоопланктон сувдаги муаллақ кичик сув жониворлари. Шохдор мўйловлилар ва курак оёқлилардан иборат. Фитопланктон кўп бўлса, ёзда кўл юзи яшил бўлади ва бу ҳодиса гуллаш дейилади. Шундай пайтлар картада кўрсатилиши керак. Гуллаш жойи, гуллаш пайти ҳамда кўлнинг қаерида гуллаш ҳодисаси юз бермаслиги ҳам ов картасида кўрсатилиш керак. Фитопланктонни бўлмаслиги балиқ ўсиши ва ривожланишига салбий таъсир кўрсатади. Чунки кўпчилик личинкалар фитопланктон билан озиқланади. Ов картасида зоопланктон ҳақида маълумот бериш катта аҳамиятга эга. Чунки катта ёшдаги балиқлар зоопланктон билан озиқланади. Зоопланктон захираси, турлари, кўпайиш мудати картада албатта кўрсатилади. Сув тубида яшайдиган ҳайвон организмлари, бентос – бу ҳам озиқ рационига киради. Ҳашарот личинкалари, қисқичбақа, моллюска кабилар билан балиқлар озиқланади.
Гидробиологлар сув ҳавзасида 3 та зона
1) литорал (қирғоқ)
2) сублиторал (ўтиш)
3) Профундал (чуқур зона) га бўлинади. Бу зоналарнинг ҳар бирининг ўзига хос ҳайвонот олами бўлади. Сув ҳавзаси яхши ўрганилгандан кейин бу биотоплар картада кўрсатилади. Кўпчилик чучук сув балиқлари хирономид личинкалар билан озиқланади. Шунинг учун ҳам бу личинкалар чуқур ўрганилади.
Гидробиологик тадқиқотларни гидробиологик, ихтиологик тадқиқотлар билан бир вақтнинг ўзида олиб бориб сўнгра ов картасига киритиш тавсия этилади. Гидробиолог учун чуқурлик ва қирғоқ харитаси ва гидролбиологик йиғилган материаллар йиғиладиган станциялар кўрсатилади. Кўлнинг барча биотоплари ўрганиб картага киритилади. Картада тош чўққилар, тош қумликлар, шағаллар, қора балчиқ, кулранг балчиқ кабилар кўрсатилади. Бентос кўрсатгичларини ҳам карталаштириш керак. Буларнинг массаси г/м² кўрсатилиши керак.
Сув туби ўсимликлари, сув қирғоқ ўсимликлари картага кўрсатилиши керак, чунки бу жойлар балиқларнинг икра қўйиш жойи, ҳамда тўдалар жойлашади. Лекин ҳанузгача Ўзбекистонда гидробиологик кўрсатгичлар акс эттирилган карталар йўқ. Кўпинча зообентос массасига қараб балиқ маҳсулдорлиги белгиланади.