Бухоро давлат университети

Гидрофизик элементларни карталаштириш.
Балиқ овлаш картасида сув ҳавзасининг энг асосий гидрологик элементлардан: сув ҳавзасининег чуқурлиги, тупроғи, сув ҳарорати оқим ва бошқалар акс эттирилади. Булар картада асосий ўрин эгаллаши керак. Агарда картада чуқурлик кўрсатилмоқчи бўлса чуқур гидрологик тадқиотлар ўтказилади. Балиқ овлаш учун кўлни чуқур жойини билиш керак. Овлаш жойини билиш учун картада белгилаш зарур. Картада балиқ, нерест жойлари ҳам белгиланади. саёз жойлар ҳам кўзрсатилади. Кўл тубини ҳам белгилаш катта аҳамиятга эга. Чунки балиқчи тўрни қаерга ташлаши кераклигини ҳам билиши керак. Сув тубилдаги чуқурликлар, айланалар, балиқ тўпланадиган жойлар ҳам ҳисобланади. Ов картасида ҳовузнинг туби ва тупроғи кўрсатилиши керак. Сув туби, тупроғи қуйидагича кўрсатилади: физик ва биологик хусусяити картада тупроқни химиявий таркибини кўрсатиш анча мушкуллик туғдиради. Картада фақат сувнинг камёвий таркибини кўрсатиш керак. Сув туби тупроғи лой хусусияти ёки асосан биотоплари нелофил – балиқ, песомофил – қум, литофил – тош шағал, фитофил – ўсимлик билан қопланганлиги тўғрисида маълумот берилади. Сув туби биотопларини билгандан кейин балиқчи ов тўридан қандай фойдаланишни билади. Кўлнинг қаерида битта қолдиғи бор, қаерида тошлар бор билади. Сув ҳавзаси ҳарорати режими ҳам анча мураккаб ҳодиса бўлиб, у атмосферанинг умумий ҳолати, қирғоқ ҳарорати, сув тушадиган канал, коллектор, кучли шамол ҳам катта таъсир кўрсатади. Сув ҳароратини билиш балиқ юришидан далолат беради. Кўлларда балиқ юриши ва тўда жойларини аниқлаш учун “Ехолот - 2” асбобидан фойдаланиб белгилаб чиқилади.
Сув оқими ўзи билан катта миқдорда озиқ моддасини олиб келади. Балиқчилар балиқларнинг сув озиқасига қараб кетишини биладилар. Сувда ўзига хос турли хил йўл – йўл доғлар ҳосил бўлади. Бу белги балиқлар тўдаси эканлигини билади. Шундай жойларда тўр ташлайди. Шундай жойларни картага белгилаш керак.
Гидрохимиявий элементларни карталаштириш.
Сув химиясининг таркиби сифат ва миқдор жиҳатдан анализ қилиб картада кўрсатилади. Чунки гидробионтларнинг хилма – хиллиги, миқдори, сифати сув химияси билан чамбарчас боғлиқ. Шунинг учун ҳ\ам сув химиясини балиқчилик хўжалигида ўрганиш катта аҳамиятга эга. Сув химиясининг асосий элементларидан: кислород, сера, водород, оксидланиш, карбонат ангидрид, сув муҳити (рН) биоген элементлар (N, P₂O₅) темир кабилардир. Буларнинг барчасининг кўрсатгичи ов картасига киритилади. Кўлнинг турли жойида кислород кўрсатгичи турлича – 8,5 мг/л, бошқа жойда 6,5 мг/л, бошқа бир жойда 3,5 мг/л ва ҳоказо. Балиқчи биладики балиқ асосан кислород кўп бўлган жойда бўлади. Балиқчилиар асолсан шундай жойларга тўғ ташлайди. Картада салбий хусусиятга эга бўлган жойлар ҳам кўрсатилади. Сув шўрлиги паст бўлган жой, юқори бўлган жойлар, ўт босган жойлар ҳам картада кўрсатилади.