Бухоро давлат университети

XI Бўлим. Балиқ овлаш картасини тузиш принциплари.
Илмий овлаш картаси термин ва мазмунини аниқлаш.
Балиқчилик хўжалиги учун овлаш картаси ҳам амалий, ҳам илмий аҳамиятга эга. Балиқ овлаш учун овлаш картаси график тасвир асосида энг асосий маълумотлар акс эттирилади. Хўжаликнинг гнерсиектив ҳолати сув ҳавзаларидан овлаш тўғрисидаги маълумотлар акс эттирилади. Овлаш картасининг асосий кўрсатгичи кўл ва бошқа сувликлардан рационал фойдаланишга қаратилган. Баъзи терминлар ишлатилади “овлаш бойликлари”. Бу ерда фақат балиқ кўзда тутилмайди. Бошқа объект ҳам ҳисобга олинади, денгиз умуртқасизлари, сут эмизувчилар, катта сув отлари ҳам овлаш объектлари ҳисобланади. “Балиқ овлаш” бу ерда фақат балиқ ови тушунилади. Овлаш картасининг асосий мақсади 4 та айлана шаклда акс эттирилган бўлиб, булардан 3 таси (ички) ва тўртинчида ёзилган.
Марказий (биринчи) айлана овлаш объекти тўғрисида маълумот беради. Бу айлана овлаш биологияси дейилади. Иккинчи (ўрта) айлана овлаш сув ҳавзасининг гидрологияси ва гидробиологияси тўғрисида маълумотни акс эттиради. Учинчи айлана хўжаликни овлаш ҳолати, сув ҳайвонлари ови кўрсатилади. Тўртинчи айлани хўжаликнинг перспективаси тўғрисида маълумотлар беради.
Илмий овлаш картасининг мазмуни қисқа хўжаликни овлаш картографияси акс эттирилган. Бундай картографик маълумотлар алоҳида сув ҳавзалари учун тузилиб бошқа кўл учун қўлланилмайди. Ҳар бир кўл ёки сув ҳавзасининг картографияси бўлади. Сув ҳавзасининг умумий географик карталаштирилиши тўғрисида маълумот.
Балиқ овланадиган сув ҳавзалари ўзининг физикавий биологик шароитига қараб (денгиз, дарё, кўл) турлича бўлади. Балиқ овлаш географик картасини тузиш учун энг аввал масштаб бўлиши шарт. Ҳар 1 см га 2,3,5,10 км. Бундай карталардан йоғозларга кўчириш мумкин. Ички карталар асосан типографик усул билан тайёрланади. Географик карталарга квадратлар сеткаси жойлаштирилади. Бу усул овлаш ориентировкаси сифатида иш беради. Квадратлар катталиги шартли тасвирланади. Градуслар сеткаси параллеллар берилади. Сув ҳавзаси қанчалик кичик бўлса, квадрат майдони кичик бўлади. Картада барча қирғоқлар, баланд – пастликлар, жарликлар акс эттирилади. Правдин китобида шартли белгилар акс эттирилган.