Бухоро давлат университети

Қаторлар дифференциацияси. (М₁ – М₂):
Ихтиологик тадқиқотларда иккала гуруҳ балиқлардаги ўртача катталикдаги белгиларнинг, ўртача хатоликларнинг аҳамияти катта. Тур, кенжа тур, ирқ, морфаларни аниқлашда дифференция формуласи ёки қаторлар тарқалишидан фойдаланилади. Кўпчилик авторлар ўз ишларида бу формулани дифф (қисқарган сўз дифференция) diff = . Бу ерда олинган қатордаги ўртача катталик фарқи М₁ – М₂ ± фарқлар ўртасидаги ўртача хатолик квадратлар суммасидаги илдиз квадратига тенг. Муваффақ келадиган ўртача катталик m - ўртача хатолик квадрати М₁, m - ўртача квадрат хатолиги М₂. иккита вариацион қатор оламиз. Иккита бир – бирига яқин турлар орасидаги дум узунлиги балиқ танаси узунлигига балиқ танаси узунлигига нисбатан бир – бирига яқин турлар булар: Rutulus rutulus, Cospikus ва Rutulus rutulus arolensis. Ҳар иккаласи бир – бирига яқин бўлган турларнинг дум танаси узунлиги балиқ танасига нисбатан бўлган фарқни аниқлаш учун иккита вариацион қатор тузилади.

16,5	17,5	18,5	19,5	20,5	21,5	22,5	23,5	24,5	n
-	-	9	26	38	13	6	1		100
7	3	30	17	11	3	-	-		99

Иккита форма булар дум асосининг узунлиги билан бир – биридан фарқлаш қийин вариантлар кўпчилик хусусиятлар бир – биридан фарқ қилмайди. Барча кўрсатгичлар у ёки бу группага тегишли (транспрессив қаторлар). Бир турдаги 100 экз. R. rutulus caspikus дан еттитаси R. rutulus arolensus да учрайди. Демак 97 форма белги биринчи формада 7 белги иккинчи формада бундай ҳолатда биометрик ўлчов учун қуйидаги формула тавсия этилади: формула бўйича иккита таурли қаторлар тўғрисида тушунча беришга ҳуқуқ бермайди. Мисолга қайтамиз. Биринчи қатор учун бизга маълум: ўртача асосий оғишма ва ўртача хатолик
М = 20,68
G = ± 1,25
m_{M =} ± 0,12
бу катталикларни иккинчи қатор учун ҳам топамиз, қўлланилганларга асосланиб юқорида кўрганларимизда усули.
Ўртача кўрсатгич (А) учун шартли равишда 19,05 деб қабул қиламиз.

Оғишма (А дан)	1 31	2 - 7	3 0
Қайишиш частотаси	+ 17 -14	+ 11 + 4	+ 3 + 3

Σра = - 14 – 8 + 9 = +3
в₁ =
М = А + в = 19,05 + 0,03 =19,08
(G) қайишма (уклонение) усулини аниқлаймиз.

а^2	1	4	9
Σр	48	18	3
Σра^2	48	72	27 = 147

в₁ =
G = = = =
Йиғинди (сумма) усули.