Бу китоб ғоялар, рамзлар тўҒрисида эмас, бу китоб одамлар тўҒрисида

(ингл.
«trap» - «тузоқ» сўзидан) - Шимолий Аме- 
р и к ад а мўйнали ҳайвонларни тузоқда уш лайдиган овчи. 
Шимолий 
А мерика европаликлар томонидан ўзлаш тирила 
бошланган дастлабки п ай тда мўйна савдо-сотикда асосий то­
в ар ҳисобланганлиги сабабли бу ов тури ниҳоятда оммалаш ган 
эди.
86

---

ўт олдирилган қ ар ағай бутоқлари билан бола, гене­
рал Компсон, Уолтер ҳ ам д а бу ерга келган в а энди 
тунда қайти ш лари ни Хоукс ҳ ам д а ундан узоқларда 
кути ш аётган одам лардан ч ам аси эллик н аф ар и , 
хилват в ай р о н а ётоқларига отда эмас, балки яёв 
етиб бориш лари к е р а к бўлган ўрмончилар эргаш - 
ганди. Бун белкуракка ҳам ҳеч ким ни йўлатмади, 
ўзи чуқур қ ази д и , у ерга Ш ерни ж о й л аш ти р д и , 
устидан тупроқ тортди ҳам да қатрон ан қи ш и в а
қи ш ки шоҳлар ораси да сузаётган тутунда генерал 
Компсон гўрнинг бош томонида, худди одам қабри 
у сти д а т у р га н д е к ви д олаш ув сўзлари н и ай тд и . 
Кейин орқаларига қайтдилар. Б у в а қ т д а м айор де 
Спейн М аккаслин в а Эш билан тўш акларни ўраб, 
боғлаб бўлган эдилар. Хачирлар извош га қўшилган, 
юк ортилган извош йўлга тўғрилаб қўйилган в а бола 
кечки овқатн и тановул қилиб бўлган де Спейн в а
М аккаслиннинг олдига югуриб кирганида, ўчоқдаги 
ўт ўчган, столда эса нон, совуқ гўшт қолдиқлари 
турар, ф а қ а т қ а ҳ в а иссиқ эди.
- Бу ним аси? - қичқирди у. - Н им ага? Мен кет- 
м айман.
- Ж ўнайсан, - деди М аккаслин. - Ҳ аммамиз кет- 
япм из. Майор уйим изга қай ти ш н и буюрди.
- Йўқ! Мен қоламан.
-Д у ш а н б а д а м актабга бориш инг керак. Шундай 
ҳам дарсларни и кки эмас, уч ҳ а ф т а қолдирдинг. 
Д уш анбагача дарсликларни ўқийсан, бўлмаса синф- 
дош ларингга етиб ололмайсан. Сэмга ҳеч нарса қил- 
майди. Д октор Крофорд ним а деган и н и эш итдинг. 
Бу ерда Бун билан Ж имни қолдиряпман - Сэм оёққа 
турмагунча у билан бўладилар.
Б о л а н и н г то м о ғи б ў ғи л а ёт га н д и . О ш х о н а д а
бош қалар тўпланганди. Ноиложликдан уларга кес- 
ки н буридди. Бун оғзи очилмаган ш и ш ан и ушлаб 
турарди. Бун уни тўнтириб, тубига к и ф ти билан
87

---

урди, бўғзидаги пўкакн и ти ш и билан суғуриб олиб, 
туфлаб таш лади в а ш иш адан бир култум хўплади.
- Сен бола, м актаб га бориш дан бўйин товлама, -
деди Бун. - Акс ҳолда иш тонингни туш ирам ан -да, 
еавал ай м ан . Мен Кае эм асм ан , ўн олти ёш бўл- 
м асдан олтмиш ёш бўлсанг ҳам сен билан пачаки- 
лаш иб ўтирм айм ан. Ў қимасанг ким бўласан? Кас 
ким бўларди? Лаънатлар бўлсин, м актаб га қатн а- 
м аган и м да мен ким бўлардим?
Бола я н а М аккаслинга ўгирилди. Гўё ош хонада 
ҳам м а учун ҳаво етиш м аётгандек, у тобора тезроқ, 
тобора қи сқ ар о қ н а ф а с оларди.
- Бугун энди пайш ан ба. М аккаслин, бу ердан от 
оламан-да, уйга як ш а н б а кечкурун, ҳатто кундузи 
етиб бораман. Тунгача китоб ўқиб, қувиб етаман,
- дерди у ноиложлик чегараси дан ҳам ўтган ҳолда.
- Йўқ дейилдими, йўқ, - чўрт кесди М аккаслин.
- Кечки о вқатга ўтир. Ҳозир..
- Кас, ш ош м а, - деди генерал Компсон қўлини 
боланинг елкаси га қўяр экан . Бола у келганини 
сезм ай қолганди.
- Сенга н и м а бўлди, ўғлим? - сўради генерал 
Компсон.
- Мен қолиш им керак, - деди бола. - Қолишим 
зарур.
- Майли, - деди генерал Компсон. - Қолақол. Агар 
бу ерда бир ҳ а ф т а орти қча бўлганингдан қай си ди р 
ўқитувчи том онидан пул эвази га ам ал-тақал қилиб 
битилган китобчани ўзлаш тиргунингча ботмон-бот- 
мон терга ботсанг, м актабга қатн аш и н гга ҳож ат 
йўқ. Сен эса, Кас, тилингни тийиб тур, - М аккас­
лин ш ундай ҳам и н дам ай турганига қ ар ам асд ан , 
генерал гапини давом эттирди. - Б и р оёғинг билан 
ф ерм ада, иккинчиси билан банкда ботиб қолгансан, 
асл, қадим и й и ш д а эс а сен унинг олдида гўдаксан;
88

---

сизлар, ш у н ақ а Сарторислар в а Эдмондслар18 бу 
болага туғилганидан ато қилинган илмдан ўзла- 
рингизни тўсиб олиш учун ф е р м а в а банкларни 
тўқиб чиқардинглар; кўрқинч ҳам туғма эканлиги 
туш унарли, аммо қўрқоқлик эм ас в а у бизнинг би- 
рортам из ў қ у за олиш м асоф асига яқ и н лаш а олма- 
ган ай и қн и кўриш учун компас билан ўн миля йўл 
босди в а уни кўрди ҳам да қоронғуликда ўн миля 
орқасига қайтди; бу, эҳтимол, ф ер м а в а банклардан 
муҳимрокдир... Хўш, айтчи, ra n н им ада?
Бирок, бола ф а қ а т аввалги дек ш ундай дея олди, 
холос:
- Қолишим зарур.
- Майли, - деди генерал Компсон. Б у ерд а емиш - 
лик сизларга етарли. Д ем ак, М аккаслинга в аъ д а 
қилганингдек, як ш а н б а д а уйгами? Кечкурун эмас, 
кундузи.
- Ҳа, сэр.
- Ш ундай бўлсин. Қани, кечки овқатга, - хотима 
я сад и генерал Компсон. - Ч аққон роқ бўлинглар. 
Тунда совуқ қақш атад и .
О вқатлан и б бўлиш ди. И звош т а й ё р ту р ар д и , 
ўтириш са бас. Бун уларни ўрмон четигача, ф айтун 
кутаётган ф ер м а отхонасигача олиб бориб кўяди. 
Бун извош олдида кўлида ш иш а, ж ароҳати боғлан­
ган бош ини орқаси га таш лаб, осмон м ан зар аси д а 
баланд қилиб ўралган аф ғон салласини кўз~кўз қи- 
ларди. М ана, бўш ш и ш а лабдан узилди, думалаган-
18 
«Сарторис»