“bozor iqtisodiyoti nazariyasi-rivojlangan mamlakatlar bozor tajribasi”

8.4.Tayvan va Gonkong bozor rivoji 
tajribasi 
 
Tayvan va Gonkong asli Xitoy yerlari. 
Tayvan Xitoy Xalq Respublikasi (XXR) yuzaga kelishi bilan Chankayshi boshliq 
oldingi Xitoy hukumati bu orolga joylashib, mustaqil davlatga aylangan. Gonkong 
esa Buyuk Britaniya mustamlakasi sifatida ajralib qolgan va hozir esa XXR yerida, 
biroq ma’lum vaqtgacha avtonomiyalik saqlanib qolgan, asta sekin to`la qo`shilishi 
ko`zda tutilgan.
Tayvan va Gonkong haqiqiy rivojlangan bozor iqtisodiyotiga ega. 
Bularning, ayniqsa Gonkongning jahon bilan Xitoyni iqtisodiy bog`lashda o`rni 
katta va katta xajmdagi Xitoy tovarlari shular orqali jahon bozorlariga chiqadi. 
Bular yirik moliya markaziga aylangan. Tashqi iqtisodiy aloqalarda bularninng 
o`rni katta. 
Gonkong iqtisodiyotining ochiqlik darajasi juda yuqori va jahon uchun har 
tomonlama ochiq Xitoy hududi hisoblanadi. Chunki iqtisodiy faoliyat uchun dunyo 
mamlakatlariga to`siqlik yo`q va iqtisodiy harakatlar chegaralanmaydi, keng 
xajmda turli tarzdagi moliyaviy, savdo, investitsiyalarga to`la yo`l ochiq va 
erkinlik mavjud.
Xitoy Xalq Respublikasi tashqi iqtisodiy aloqalari uchun amaliy pog`ona 
bo`lib, katta xajmdagi iqtisodiy harakatlar Gonkong orqali amalga oshiriladi 
hamda yirik vositachilik vazifalarini bajaradi. XXR eksport va importlarida o`rni 
katta. YAIM asosan xizmat ko`rsatishdan iborat bo`lib, 81 foizni tashkil etsa, 
sanoat va qishloq xo`jaligi 19 foizdangina iborat. Orol bo`lganligi tufayli dengiz 
portlari rivoji uchun imkoniyat katta. Xalqaro darajadagi aeroportlarga ega. Tayvan 
juda tez rivojlanib, yirik iqtisodiy muvaffaqiyatlarni qo`lga kiritdi va asosiy 
iqtisodiy ko`rsatkichlar bo`yicha rivojlangan mamlakatlar qatoridan o`rin olgan.
Gonkong aholisi 7 mln. kishidan iborat, umr ko`rishi o`rtacha 80 yosh (bu 
Shvesariya bilan teng), YAIM 174 mln. dollar, YAIM jon boshiga 25,6 ming 
dollarga to`g`ri keladi. Tayvan ham juda tez rivojlanib, yirik iqtisodiy 
muvaffaqiyatlarni egalladi. YAIM 90 mlrd. doll., aholi jon boshiga 15,0 ming 
dollar to`g`ri keladi. Juda yirik eksportyor mamlakatlardan hisoblanib dunyoda