Borliq va rivojlanish falsafasi

Imkoniyat va voqyelik
– falsafaning muhim kategoriyalaridir. Imkoniyat narsa va 
hodisalarning makon va zamondagi rivojlanish tendensiyasini ta’minlaydigan, muayyan 
qonuniyatlarga asoslanadi. Voqyelik esa, shu qonuniyatlarga asoslangan rivojlanishning 
namoyon bo‘lishidir. Imkoniyat va voqyelik kategoriyasini ham, bilishning umumiy 
mantiqiy tamoyillariga ko‘ra, boshqa kategoriyalar bilan bog‘liqlikda tahlil qilish muhim 
ahamiyatga ega. Imkoniyat narsa va hodisalar rivojlanish jarayonining ichki birligini 
ifodalaydi va ularning rivojlanish shart-sharoitlarini, sabablarini, zaruriy qonuniyatlarini, 
mohiyatini o‘zida mujassamlashtirgan. 
Imkoniyatning voqyelikka aylanishi qonuniy hodisadir. Uning real, formal, mavhum 
imkoniyat deb ataladigan shakllari bor.
Imkoniyat kategoriyasini, uning shart-sharoiti bilan aralashtirmaslik kerak. Shart-
sharoitlar oqibat, tasodif, hodisa sifatidagina imkoniyatga ta’sir qiladigan omillar 
majmuasidan iborat. Mavjud voqyelik tarixiy genezisiga ko‘ra, o‘zida boshqa 
voqyelikning 
imkoniyatlarini 
mujasamlashtirgan 
bo‘ladi. 
Masalan, 
bozor 
iqtisodiyotining hozirgi bosqichi real voqyelik sifatida, uning keyingi rivojlanish 
imkoniyatlarini namoyon qiladi. 
Takrorlash uchun savollar 
1
. Borliq va yo’qlik tushunchalari to’g’risida nimalarni bilasiz? 
2. Mavjudlik va reallik nima? 
3. Harakat va uning asosiy shakllari to’g’risida so’zlab bering. 
4. Fazo va vaqt, makon va zamon qanday ma’nolarni anglatadi? 
5. Qonun nima? 
6. Tabiat va jamiyat qonunlarining qanday xususiyatlari bor? 
7. Olamdagi ayniyat va ziddiyat holatlariga misollar keltira olasizmi? 
8. Miqdor va sifat nima? Me’yor-chi? Inkor nima? Inkorni inkor-chi? 
9. Juft kategoriyalar mazmunidagi ichki bog’liqlik tamoyillari qanday 
namoyon bo’ladi? 
10. Hozirgi davrda taraqqiyot va o’zaro bog’liqlik tamoyillari qanday namoyon 
bo’ladi?