Mantiq”- (grekcha–logos) atamasi «fikr», «so’z», «aql», «qonuniyat» kabi ma’nolarga EGA. Tafakkur bilishning yuqori «rasional»

“Mantiq”- (grekcha–logos) atamasi «fikr», «so’z», «aql», «qonuniyat» kabi ma’nolarga ega.

Tafakkur bilishning yuqori «rasional» (lotincha ratio – aql) bilish bosqichi bo’lib, unda predmet va hodisalarning umumiy, muhim xususiyatlari aniqlanadi, ular o’rtasidagi ichki, zaruriy aloqalar, ya’ni qonuniy bog’lanishlar aks ettiriladi.

Formal mantiq - fikrlashning tuzilishi va uning qonunlari haqidagi fandir.

Induktiv mantiq - (lot. Intuitio – dikqat bilan e’tibor berish, diqqat bilan kuzatish) – Hozirgi zamon noklassik mantig’i tarmog’i bo’lib, matematik intuisiya prinsiplaridan kelib chiqadi.

Konsruktiv mantiq – hozirgi zamondagi matematik mantiqning asosiy oqimlaridan biri.

Logisizm – bu oqim ham Kantor to’plam nazariyasidagi paradokslarni hal qilishga intilish asosida vujudga kelgan.

«Intuisiya» – lotincha intuitio so’zidan olingan bo’lib, «diqqat bilan tikilib qarayman», ma’noni bildiradi

«Avtoritet» - (autoritas – hokimiyat, ta’sir) – keng ma’noda ijtimoiy hayotning turli sohalarida biror shaxsning yoki tashkilotning ko’pchilik tomonidan tan olingan norasmiy ta’siridir.

Termin-qat’iy bitta tushunchani ifoda qiluvchi so’z bo’lib, muayyan ilmiy bilish sohasida bir xil ma’noda ishlatiladi.

Hukm – predmetga ma’lum bir belgining (xossaning, munosabatning) xosligi yoki xos emasligini ifodalovchi tafakkur shaklidir.

«Aylantirish» - (lot.–obversio) shunday mantiqiy usulki, unda berilgan mulohazaning miqdorini saqlagan holda, sifatini o’zgartirish bilan yangi mulohaza hosil qilinadi.

«Almashtirish» - (lot.–conversio) shunday mantiqiy xulosa chiqarish usuliki, unda xulosa berilgan mulohazadagi subyekt va predikatning o’rnini almashtirish orqali keltirib chiqariladi.

Predikatga - qarama-qarshi qo’yish (lot.– contrapositio) bevosita xulosa chiqarishning mantiqiy usullaridan biri bo’lib, bu usul qo’llanilganda mulohaza avval aylantiriladi, so’ngra almashtiriladi.