Болалар ва ўсимларнинг мускуллар фаолиятларининг физиологик хусусиятлари

Чаққонликни намоён қилишнинг муҳим шаклларидан бири 
мувозанатни сақлашдир
. Антигравитацион мушакли фаолият пайтидаги 
мувозанат бу аниқ белгиланган (доза) статик кучланишларга мос бўлган 
мушак гуруҳлари орасида мақсадга мувофиқ тақсимланиши туфайли талаб 
қилинган тана ҳолатини ушлаб туришдир. Қайд қилишларича мувозанат 12 
ёшгача бўлган муддатда такомиллашади (13-расм) 13-14 ёшларда 
мувозанат вояга етган одамларники даражасига етади. 
13-расм. Ихнограммадаги оғиш амплитудаси бўйича мувозанат функциясининг 
ёшга оид динамикаси (АМПЛ, см ) ва унинг ёшга оид ўзгариш тезлиги (V, %) 
Мувозанатнинг функцияси – аниқ белгиланган статик кучланишларни 
бир-бирига мос мушак гуруҳлари орасида мақсадга мувофиқ 
тақсимланиши туфайли гавдани талаб қилинган ҳолатда ушлаб туришдан 
иборатдир. Мувозанат 7 дан 12 ёшгача жадал ривижланади, кейинги 
йиллари эса максимал кўринишни олади.
Назорат учун саволлар. 
1.
Нотекислик (гетерохронизм) ривожланиш деб нимани тушунасиз? 

---

2.
Антинатал ривожланиш нима? 
3.
Онтогенез нима ва унинг қайси циклларини биласиз? 
4.
Постнатал ривожланиш нима? 
5.
Стационар (турғун, етилиш) ёш деб нимани тушунасиз? 
6.
Регрессив (пасаювчи) ривожланиш даври деб нимани тушунасиз? 
7.
Пубертат (ўсмирлик ёши)ни тушунтириб беринг. 
8.
Препубертат ва постпубертат ривожланиш даври деб қайси 
даврларни айтилади? 
9.
Жисмоний тарбиялаш ва спортда онтогенетик жараёнларни 
тезлашган темпларини критик, сенситивли, ҳал қилувчи ёки 
боғловчи дейишади. Шунга мисол келтира оласизми? 
10.
Постнатал онтогенезнинг ёшга оид даврларга бўлинишини 
тушунтириб беринг (янги туғилган, чақалоқлик, эмиш даври, 
дастлабки болалик, биринчи болалик ва ҳаказолар). 
11.
Болалик йилларда одам танасининг ўсиш ўлчамлари ва унинг 
айрим аъзоларини ҳамда уларнинг функционал жиҳатдан 
такомиллашишини гипофизнинг қайси гормони бошқаради? 
12.
Қалқонсимон безнинг тироксин ва тетрайодотронин гормонлари 
организмнинг ўсиши учун қандай рол ўйнайди? 
13.
Етилиш, скелетнинг минераллашувида қайси гормонлар ва ионлар 
иштирок этади? 
14.
Жисмоний 
ривожланишда 
гипоталамуснинг 
қайси 
нейрогормонлари иштирок этади? 
15.
Жисмоний машқларни бажариш ва спорт билан шуғулланиш 
машғулотлари пайтида оқсилларга бўлган талаб неча фоизга 
ортади? 
16.
Ташқи нафас деб нимани тушунасиз? 
17.
Болаларнинг эркин ҳаракат функцияларининг фаол даври 3 ёшдан 
бошланади ва иккинчи сигнал тизимининг шаклланиши билан 
боғланган. Ана шу феноменни қандай тушунсак бўлади? 
18.
Ҳаракат кўникмаларни шаклланишининг қайси фазаларини 
биласиз? 
19.
Мушаклар кучини аниқлаш учун одатда нечта кўрсаткичлардан 
фойдаланилади, 2 тами, 3 тами? 
20.
Тезлик реакция деб нимани тушунасиз? 
21.
Тезлашувчи кучлилик сифатларга мисол келтиринг. 
22.
Вақтинча афферент боғлиниш нима? 
23.
Вақтинча ҳаракат боғланишлар қаерда ҳосил бўлади? 
24.
«Қайта боғланишни» қандай тушунасиз? 
25.
Ҳаракат дастури нима ва қандай шаклланади? 
26.
Ҳаракат фаоллик нима ва болаларда қандай ўзгаради? 

---