Bob. Oshqozonosti bezining orolcha apparati kasalliklari

Glyukagon
Biokimyo pankreatik glyukagon, bir nechta boshqa biologik peptidlar kabi
insonlarning 2-xromosomasida joylashgan preproglyukagon genini kodlaydigan 
preglyukagonning juda yirik peptididan hosil bo‘ladi. 
Glyukagon bir zanjirli polipeptid bo‘lib, 29 ta aminokislota qoldig‘idan 
tashkil topgan. Uning molekulyar vazni 3485 ga teng. Sog‘lom kishi plazmasida
o‘rtacha immunoreaktiv glyukagon konsentratsiya 75pg/ml (25pmol/l)ni tashkil 
etadi. Glyukagonning qonda yarim yashash davri 3-6 daqiqa. U qondan asosan jigar 
va buyrak orqali eliminatsiyalanadi. 
Sekretsiyasi.
Glyukoza glyukagon sekretsiyasini ingibirlaydi. Hozirgacha u 
α-hujayraga bevosita ta’sir qiladimi yoki α-hujayra faolligini susaytiruvchi 
somatostatin va insulin sintezini oshirish orqali ta’sir qiladimi aniq emas. Undan 
tashqari δ-hujayra gamma-aminomoy kislotani (GAMK) sintezlaydi, α-hujayra esa 
yaqinda ushbu kislotaning retseptorlari aniklandi
.
Shuning uchun GAMK α-hujayra 
faolligini ingibirlashda muhim ahamiyatga ega bo‘lishi mumkin. 
Glyukagon ta’sirlari
. Insulindan farqli ravishda glyukagon har xil 
to‘qimalarda energiyani zahirasiga sabab bo‘ladi, ovqat qabul qilish o‘rtasida 
to‘qimalarni energiya bilan ta’minlaydi. 

---

Oshqozon osti beziga anatomik yaqinligi sababli glyukagonning asosiy 
nishon organi jigar hisoblanadi. Glyukagonni o‘zining jigar retseptorlari bilan 
bog‘lanishi adenalatsiklaza va sAMF sintezini faollashtiradi, o‘z navbatida glikogen 
parchalanishiga, aminokislotalarning o‘tmishdoshlaridan glyukoza hosil bo‘lishi 
(glyukoneogenez) va yog‘ kislotalaridan keton tanasi (ketogenez) hosil bo‘lishiga
sabab bo‘ladi. 
Glyukagon o‘tmishdosh peptidlari 
Ingichka ichak hujayralarida 1/3 progormonkonvertaza ta’sirida 
proglyukagondan boshqa peptid- glitsentin, polipeptid, glitsentin avlodi (PPRG), 
oksintomodulin va ikkita glyukogonga o‘xshash peptid (GPP – 1 i GPP – 2) 
jamlanmalari hosil bo‘ladi.
GPP–1 ikki faol shaklda: GPP-1 (7-36) va GPP-1 (7-37) mavjud bo‘ladi. U 
ovqat qabul qilinishiga javoban ichaklarning L- hujayrasida sintezlanadi va 
glyukagon retseptorlariga o‘xshash bo‘lgan o‘zining retseptorlari bilan (PCGB)
bog‘lanadi. Qonda GPP-1 dipeptidilpeptidaza IV (DPP IV) tomonidan undan ikkita 
N-oxirgi aminokislota qoldig‘ini ajratib tashlash yo‘li bilan tez inaktivlashadi. 
GPP-1 ning asosiy nishoni oshqozon osti bez orolchasi bo‘lib, u somatostatin va 
insulin sintezini hamda sekretsiyasini qo‘zg‘aydi, glyukagon sekretsiyasini 
ingibirlaydi. Undan tashqari,GPP-1 β hujayra destruksiyasiga to‘sqinlik qiladi va 
ularning proliferatsiyasini stimullaydi. GPP-1 nishonlari oshqozon (bu peptid 
oshqozonni bo‘shashini tormozlaydi va xlorid kislotasi sekretsiyasini kuchaytiradi), 
bosh miya (GPP-1 ishtahani yo‘qotib, vazn yo‘qotilishiga olib keladi) va yurak (bir 
qancha himoyaviy ta’sir ko‘rsatadi) bo‘lishi mumkin.Ovqat qabul qilishda GPP-1 
bilan birga GPP-2 xam sintezlanadi, u GPP-1 va glyukagon retseptorlariga juda 
o‘xshash bo‘lgan o‘zining PCGB retseptoriga bog‘lanadi, DPP-IV tomonidan 
inaktivatsiya qilinadi. Uning asosiy nishoni ichak hisoblanib, u bir vaqtning o‘zida 
peristaltikani susaytirib, to‘yingan moddalar so‘rilishini va shilliq qavatni o‘sishini 
taminlaydi.