Bob. Oshqozonosti bezining orolcha apparati kasalliklari

QD 1-turi etiologiyasi va patogenezi
QD 1-turi rivojlanishi asosida kasallik rivojlanishiga irsiy moyillik yotadi. 
Taxmin qilinishicha, bolalarda QD hamma turlari uchun oilaviy xoslik mavjud 
bo‘lib, kasallanish va rivojlanish mexanizmlari har xil. QD 1-turida oshqozon osti 
bezi β –hujayra autoimmun destruksiyasi hisobiga (ehtimol, irsiy moyil kishilarda
tashqi muhit omillari tomonidan indutsirlangan) insulin ishlab chiqarmaydi. QD 1-
turi bilan kasallangan ota-ona farzandlarida kasallanish xavfi 2-5% ni tashkil qiladi. 
Yaqin qarindoshlarda QD 1-turi rivojlanish xavfi 10-12% tashkil qiladi, har ikkala 
ota onada qandli diabet bo‘lganda bu ko‘rsatkich 30% ga etadi. QD 1-turi bilan 
kasallangan bolalar boshqa autoimmun kasalliklarga, jumladan, qalqonsimon bez 
kasalliklari va seliakiyaga duchor bo‘lish xavfi kuchli bo‘ladi. QD 1-turiga irsiy 
moyillik bir necha genlar (>60 xavf lokusi ) aniqlangan. 
Ma’lum etnik guruh azolari
o‘rtasida QD 1-turi bilan kasallanish yuqoriligi moyillik geni bir qancha 
populyasiyada ko‘p uchrashi bilan tushuntiriladi.(masalan, skandinavlar, sardinlar). 
Hozirgi vaqtda QD 1-turi rivojlanishida oltita bosqich ajratiladi: 
1.
Mazkur kasallik rivojlanishi bilan autoimmun jarayonga moyillikning 
aniqlanishi ma’lum gen allellarining avloddan avlodga o‘tishi bilan bog‘langan 
irsiy moyillik. 
2.
Trigger omillarining immun jarayonlari initsiatsiyasi. Triggerlar bo‘lib 
infeksion tabiat (parotit viruslari, qizilcha, parotit, Koksaki, sitamegalovirus, 
parazitlar, zamburug‘) va noinfeksion omillar (dori vositalari, oziq ovqat 
komponentlari, radiatsiya, stress) hisoblanadi.
Orolcha hujayralarining har xil tuzilmalariga nisbatan antitanachalar hosil 
bo‘lishi va hujayraviy immunitet reaksiyasi bilan xarakterlanuvchi faol immun 
jarayonlari bosqichi. Oshqozon osti bezi β-hujayrasining autoimmun 
destruksiyasida T-limfotsitlar muhim ahamiyat kasb etadi. Genomda “diabetogen” 
allellar mavjudligi apoptoz jarayonlarining boshlanishi va sitotoksik tasirning T-
limfotsitlar rivojlanishi