Organizmdagi 7 ta jiddiy autoimmun kasallik: Qanday aniqlanadi va davolanadi?

Toshkent pediatriya tibbiyot instituti Mikrobiologiya va immunologiya kafedrasi Pediatriya va tibbiy biologiya fakulteti Autoimmun kasalliklari Mavzusida mustaqil ish 206-guruh Abdurahmonov behzod

Sizda autoimmun kasallik borligini aniqlash hayotni o'zgartiradigan tashxis bo'lishi mumkin. Autoimmun kasalliklar tanani himoya qilish mexanizmi bo'lgan immunitet tizimi chalkashib ketganda va sog'lom hujayralarni begona deb bilganda paydo bo'ladi. Bu uning sog'lom hujayralariga hujum qilishiga olib keladi va bu holatning alangalanishini keltirib chiqaradi. Ko'pgina autoimmun kasalliklar ushbu alevlenmeler va kasallik remissiya qilingan davrlar orasida o'zgarib turadi. Ushbu kasalliklarning ko'p turlari, jumladan romatoid artrit, toshbaqa kasalligi, lupus va yallig'lanishli ichak kasalliklari mavjud. Tadqiqotchilar ushbu holatlarning aksariyati uchun aniq qo'zg'atuvchini hali topmaganlar, chunki bu bemorlar orasida juda katta farq qiladi. Biroq, ular autoimmun kasalliklarning eng keng tarqalgan gumon qo'zg'atuvchilarini aniqladilar.
Organizmdagi 7 ta jiddiy autoimmun kasallik: Qanday aniqlanadi va davolanadi?
Statistik ma’lumotlarga ko‘ra, autoimmun kasalliklariga chalinganlarning 80 foizi ayollardir. Biroq kasallik har qanday odamga ta’sir qilishi mumkin. Shuning uchun autoimmun kasalliklar qanday bo‘lishi va ularni qanday davolash kerakligini bilish muhim.
Hozirgacha 80 dan ortiq kasalliklar aniqlangan. Ba’zilarining o‘ziga xos alomatlari bor: charchoq, kuchsizlik, yengil isitma va yallig‘lanishning har xil turlari. Yallig‘lanishda antibiotiklardan qo‘llanilsa, shirinlik va zararli ovqatlarni kamaytirish stressni, toksinlarni chiqarib tashlash va ovqat hazm qilish tizmini davolashga yordam beradi. Kasallik qancha ilgari aniqlansa, uni davolash imkoniyati shunchalik yuqori bo‘ladi.
Revmatoid artrit
Bu ayollarning 4 foizida, ya’ni har yigirma beshinchi ayolda uchraydi. Kasallik tanada og‘riqli yallig‘lanish sifatida namoyon bo‘ladi. Ayniqsa, qo‘l, oyoq, tizza, yelka va bo‘ksada kuzatiladi. Ushbu kasallik osteoartritdan charchoq, isitma, vazn yo‘qotish va ishtaha bo‘g‘ilishi kabi alomatlarning tezroq rivojlanishi bilan farq qiladi. Eng muhimi, revmatoid artrit tananing ikkala tomoniga ta’sir qiladi. U isitma va og‘riqdan dorilar, harakatchanlikni yaxshilash uchun fizioterapiya bilan davolanadi.
Volchanka
2015-yil aktrisa va xonanda Selena Gomez ushbu kasallikka chalinganini tan olgan edi. Taxminan, 1,5 million odam volchanka bilan kasallangan bo‘lib, ularning atigi 10 foizini erkaklar tashkil etadi. Kasallik bo‘g‘im, teri, buyrak, yurak, o‘pka – qisqasi butun organizmga ta’sir qiladi. Shu sababli volchanka ko‘plab alomatlarga ega bo‘lishi mumkin. Bu esa tashxis qo‘yishni yanada qiyinlashtiradi. Alomatlarga bosh og‘rig‘i, qo‘l va oyoqlarda noqulaylik, kamqonlik va sovuqda barmoqlarning ko‘karishi kabilar kiradi.

Volchanka

Xashimoto sindromi
Ushbu turdagi kasallik immunitet tizimi qalqonsimon bezga hujum qilganda paydo bo‘ladi. U kattalarda ham, bolalarda ham o‘zini namoyon qilishi mumkin. Alomatlariga bo‘yinda bezovtalik, charchoq, vazn ortishi, gormonlar buzilishi, mushaklarda og‘riq, qo‘l va oyoqlarning muzlashi, teri va tirnoqlarning qurishi, soch to‘kilishi, tushkunlik, xotiraning qisqa muddatli yo‘qolishi, ovozdagi o‘zgarishlar kiradi. Bunday vaziyatda gormonlar bilan davolash afzal hisoblanadi.
Psoriaz
Hujayralar keragidan ko‘ra tez o‘sadigan teri kasalligi. Ushbu kasallik erkak va ayollarda birdek uchraydi. Shuningdek, ko‘pincha terida o‘lik hujayralarning oq qatlami bilan qoplangan dog‘lar paydo bo‘lganda kuzatiladi. U asosan, bosh, tizza, yelka va orqa sohada bo‘lishi mumkin. Buning uchun shifokorlar tomonidan davolashdan tashqari, maxsus parhez buyuriladi.

Psoriaz

Psoriatik artrit
Bu boshlang‘ich psoriazsiz ham rivojlanishi mumkin. Ko‘pincha shikastlangan yoki yaroqsiz holga kelgan bo‘g‘imlarga ta’sir qiladi. Dastlabki bosqichdayoq davolanishda yaxshi natijaga erishish mumkin.
Shegren sindromi
Immunitet tizimi, so‘lak, ko‘z yoshi va boshqa bezlarga ta’sir qilishi mumkin. “Quruq ko‘z sindromi” organizm bo‘ylab quruqlikka olib kelishi mumkin bo‘lgan sekretsiya ishlab chiqarishni kamaytiradi. Bunga oyoq og‘rig‘i va doimiy charchoq qo‘shiladi. Mashhur tennischi Venus Uilyams hozirda ushbu sindromdan aziyat chekmoqda. Muammo irsiyat yoki qandaydir virusda ekanligi taxmin qilinmoqda. Ammo ko‘z shifokorlari buni endokrin va asab tizimlariga ham ta’sir qiladi, deb hisoblaydi.
Sklerodermiya
Kollagen ishlab chiqarish bilan farqlanib, har yuz ming kishining 24 nafarida uchrashi mumkin. Bunda teri qalinlashadi, qattiqlashadi va harakatlanish qiyinlashadi. Buyrak, o‘pka va ovqat hazm qilish traktidagi to‘qimalar ham qalinlashadi. Alomatlarni turli xil dori vositalari bilan, ammo shifokor ko‘rsatmasiga binoan bartaraf etish mumkin.

Sklerodermiya