Bob. Geoekologik muammolar

1.2.Ekologik inqiroz chuqurlashgan mintaqalar
Geografik qobiq va uni tashkil etuvchi barcha geosistemalar ochiq sistemalardir. Shu sababli ularda modda va energiyaning aylanma harakati hududlar miqyosidan chiqib, umumsayyoraviy aylanma harakatga qo‘shilib ketmoqda va global geoekologik muammolarni keltirib chiqarmoqda.
Regional ekolgik muammolar deb biror bir regiondagi jamiyat va tabiat o‘zaro ta’siridagi vaziyatlar tushuniladi. Bu vaziyatlar atrof tabiiy muhitning o‘zgarishiga bog‘liq holda kishilarning salomatligi vahayoti, xojalikning rivojlanishi va tabiiy komplekslarning resurs va muhitni qayta hosil qiluvchi, genofondni saqlab qoluvchi tizimlar sifatida namoyon bo‘lishi qobiliyatlari uchun xavf tug‘diradi yoki tug‘dirishi mumkin.
Tabiiy muhitning huduiy tabaqalashuvi bir xil global muammolarning tutli regionlada turlicha namoyon bo‘lishiga, ularning turlicha vaqtlarda paydo bo‘lishiga shart – sharoit yaratadi. Har qanday regional muammoning yechimi qat‘iy individual bo‘lib qolgan holda, ayni paytda geografik qobiqning makon-zamonda uyushuvining va geosistemalarning barqarorligi umumiy qonunlarini bilishga tayanmog‘I lozim.
Ekologik inqiroz chuqurlashgan mintaqalar
1. Sanoatlashish – urbanizatsiya jarayonlari chiqindilari bilan ifloslangan regionlar – Shimoliy Amerika, G‘arbiy Yevropa, Rossiya, Yaponiya, Xitoy, Hindiston, Braziliya va Argentinaning Atlantika okeani sohillari.
2. Tog‘ – kon sanoati yuqori darajada rivojlangan regionlar – Rur, Elzas – Lotaringiya, Fors ko‘rfazi sohili, Markaziy va Janubiy Afrika va b.
3. Dunyo okeanining dengiz transporti o‘ta rivojlangan qismlari: Shimoliy, Arabiston, Janubiy Xitoy dengizlari, Fors va Meksika ko‘rfazlari va b.
4. Radioaktiv chiqindilar bilan ifloslangan regionlar: Rossiya (Novaya Zemlya oroli, Ural, Olto va b.), AQSH (Nevada, Yuta shtatlari va b.), Xitoy (G‘arbiy va Markaziy Xitoy) va b.
5. Yaylovlar degradatsiyasi chuqurlashgan regionlar: Sohil mintaqasi, bug‘uchilik rivojlangan Shimol regionlari, O‘rta Osiyo va ozog‘iston va b.
6. Daryo oqimi keskin kamaygan regionlar: Orolbo‘yi.
7. Tuproq degradatsiyasi yuz bergan regionlar: G‘arbiy Yevropa (kislotali yog‘inlar ta’sirida), O‘rta Osiyo, G‘arbiy Afrika, Janubi – Sharqiy Osiyo, Janubiy Amerika, Avstraliya.
8. Shamol eroziyasi chuqurlashgan regionlar: Janubiy va Shimoliy Qozog‘iston, Janubiy Rossiya, Markaziy va G‘arbiy Xitoy, Hind daryosi havzasi, Janubiy Sahroi Kabir, Shimoliy Meksika va b.
9. Suv eroziyasi chuqurlashgan regionlar: O‘rta dengiz bo‘yi, Shimoli – Sharqiy Xitoy va Janubiy Xitoy, Markaziy Afrika, Braziliya va b.
10. Qattiq va suyuq radioaktiq chiqindilar tashlamasiga aylangan regionlar: G‘arbiy Yevropaning Atlantika okeani sohili, Shimoliy Amerikaning Tinch okeani sohili, AQSHning Atlantika okeani sohili, Yaponiya orollarining janubiy sohili, Yangi Zelandiya orollari sohili, Oxota, Barents, Ok, Laptevlar dengizlari va b.