Бионизм келажак архитектураси Режа: Биошаҳар. Биошаҳарни моделлаштириш

Жонли табиат ва архитектурада олтин қирқим
Режа:

1. 
   Олтин қирқим ҳақида умумий маълумот.
   
2. 
   Меъморий қирқим.
   
3. 
   Олтин қирқим тарихи.
   

Архитектурадаги уйғунлик, эстетика, технологияни стандартлаштириш, функсионал ва морфологик муносабатлардаги ратсионал миқдор чораларини излаш билан узвий богМиқ.
Бундай чораларни мавжудлиги ҳақидаги интуитив тасаввурлар, сивилизатсия вужудга келган даврдан бошлаб ҳар бир инсонга маълум бўлиб келмоқда. Жонли табиат шаклларининг турли туманлиги аниқ ритмлар ва ритмсизлик, симметрия ва ассиметрия, статика ва динамикада намоён боМади. Объектларнинг қатъий қоидаларга риоя қиладиган конфигуратсиялари билан бир қаторда, тасодифий, тартибсиз шакллар ҳам кузатилади. Шу билан бирга бутун табиат “асар”ларининг ақлга сиғмайдиган даражада кўплигига қарамай, иккита бош морфологик принсип: спираллаштириш ва тармоқланиш принсипларининг мавжудлиги ҳайратланарли эмасми?! Бу принсиплар узоқ йиллардан буён тақлид ва илмий анализнинг манбаси боМиб хизмат қилаётган табиий пайдо боМишлар, организмларнинг ритм ва пропорсияларини келтириб чиқаради.
Машҳур архитектор л.В.Жолтовский шундай деган эди: “Табиий шаклларнинг асосий боМинишлари ўзида бу кучларнинг у ёки бу ўзаро таъсирини намоён этади. (тортишиш ва инерсия). Бу ўзаро таъсир кучларининг яққол намунаси -ж пропорсиялардир. Қисмларнинг бутунликка ва бир-бирига боМган муносабати, табиий! ўсишнинг турли вазиятларини, унинг тортишиш ва инерсия билан курашишининг турли и босқичлари, организмнинг турли даврлари: ёш ниҳолнинг шиддат билан чобққига интилиши, гуллаш даврининг ажойиб мувозанати, соМиш даврининг чарчогМ, етилган меванинг огМрлигини намоён этади. Рассом қоМидан яралган пропорсиялар ўликматематик шоластика эмас, балки органик моддалар ва тирик ҳаётни ўрганиш ва кузатиш жараёнида йиғилган, ифода этишнинг кучли воситаси боМиши керак.”
Албатта, нафақат тирик табиат, балки инсоннинг бутун ҳаёти, жамият протсесслари, технология ва қурилиш ишлаб чиқариш, қурилиш масштабларидан ўша даврдаги одамларнинг психологияси ёрдамида тузатилган архитектуравий шаклламинг пропорсиялари вужудга келади.
Пропорсиялар, яъни гармоник математик муносабатлар ҳақидаги илк муҳокамалар қачон вужудга келганлигини аниқ айтиш қийин. Бу ҳақдаги қизиқ маълумотлар, венгриялик филолог ва математика фанининг тарихчиси боМган А.Сабонинг “Грек математикасининг бошланиши” китобида келтириб оМилган. У пропорсиялами ўрганишдаги барча муҳим терминларнинг келиб чиқиши мусиқий- теоретик аҳамият касб этганлиги исботланган деб ҳисоблайди. Пропорсиялар ҳақидаги асосий маълумотлар Бобил ва Хиндуийлик илмида мавжуд боМганлиги ҳақида ҳеч қандай шубха йўқ. [1,2]
Санъат ва табиатшунослик ривожланишининг тарихий тажрибаси шуни кўрсатадики, ҳалқ санъатидаги каби, архитектуранинг энг яхши асарларида ва жонли табиатнинг кузатилган объектларида ҳам мантиқан тугатилган, маълум қоидаларга асосланиб қурилган мутаносиблик кузатилади. Энг қизиқ ва муҳим, кўз билан яхши қабул қилинувчи мутаносибликлардан бири олтин қирқим пропорсияси ҳисобланади.