Biologiya kafedrasi

13.1.3. Siydik tiniqligini tekshirish

YAngi ajratilgan siydik tiniq, nordon muhitli bo`ladi, turib qolsa ustki qismida mukoid, epitelial hujayralar va shilliq tanachalar yig`indisidan tuzilgan yarim tiniq parda, tagida esa asosan natriy oksid tuzlaridan tashkil topgan g`ishtrang cho`kma ko`rinadi. Siydik uzoq vaqt turib qolganida bakteriyalar ta`sirida mochevinani parchalanishidan hosil bo`lgan ammiakli ishqoriy muhitda kal’tsiy va magniy fosfat tuzlaridan iborat cho`kma tushadi.

Har xil patologik sharoitda siydik pufagidan xira rangli siydik ajraladi. Bu xiralik reaktsiya muhitini o`zgarishi natijasida – siydikdagi – urat, fosfat, oksalat yoki karbonat tuzlarining eruvchanlik xususiyatini o`zgarishiga bog`liq. Bulardan tashqari siydikni loyqalanishda shilliq qo`shimchalar, yiring, hujayra epiteliysi va mikroblarning ham hissasi bor. Siydikni oq rangli loyqalanishida unga buyrakni limfa tomirlaridan yog` aralashmasi (xoluriya) saqlagan moddalarni tushishi sabab bo`lishi mumkin. Loyqalangan siydik sabablarini aniqlashda kimyoviy tahlillar o`tkaziladi. Agar loyqalanish uratlar tufayli bo`lsa, 2-3 ml siydikni qizdirilganda loyqalanish yo`qoladi, bordi-yu yo`qolmasa, bir necha tomchi 10% li sirka kislotasi tomiziladi, shundan so`ng loyqalanishni yo`qolishi siydikda fosfatlar borligini ko`rsatadi. Loyqalanishni yo`qolishida vishillagan ovoz kuzatilsa, karbonatlar borligini bildiradi. Oksaloatsetatni kal’tsiyli tuzi ta`siridagi loyqalanish faqat suyultirilgan xlorid kislotasi qo`shilgandagina yo`qoladi. Agar loyqalanishga siydik kislotasi kristallari sabab bo`lgan bo`lsa, uni siydikka 2-3 ml kaliy ishqori qo`shish bilan yo`qotiladi. Agar loyqalanish yo`qolmasa, u vaqtda suyuqlik jelatina holatiga o`tadi, bu esa loyqalanishda yiring ishtiroki borligini ko`rsatadi. 2-3 ml siydikka bir necha millilitr efir tomizilganda loyqalanishni yo`qolishi siydikdagi yog`ga bog`liq. Mikroblar ta`siridagi loyqalanish doimo gomogen holatda bo`lib, fil’trlaganda to`la yo`qolmaydi. Kimyoviy tahlil bilan bir qatorda mikroskopik tekshirishlar ham bajariladi.