Tajriba mashg’ulot mavzusi : Transpiratsiya jadalligini aniqlash. Barg ustki va ostki qismida transpiratsiyaning borishi Mashg‘ulot maqsadi

Tajriba mashg’ulot mavzusi : Transpiratsiya jadalligini aniqlash.Barg ustki va ostki qismida transpiratsiyaning borishi

Mashg‘ulot maqsadi: Transpiratsiya intensivligi va uni o‘simliklar hayotidagi ahamiyatini tushuntirish.

Transpiratsiya jadalligi deb bir metr kvadrat barg yuzasidan bir soat davomida bulatilgan suv miqdoriga aytiladi. Ko‘pchilik o‘simliklar uchun transpiratsiya jadalligi o‘rtacha bir soatda kunduzi 15-250 g/m², kechasi 1-20 g/m² ga teng bo‘ladi. Ayrim hollarda bu ko‘rsatgich yuqori bo‘lishi ham mumkin. O‘rta Osiyo sharoitida yozning issiq kunlarida g‘o‘zaning transpiratsiya jadalligi 450-1200 g/m² gacha ko‘tarilishi kuzatiladi.

Torsion tarozi yordamida transpiratsiya jadalligini dala sharoitida aniqlashda qulaydir. Torsion tarozi juda ham ihcham va miligram oirlikdagi buyumlar vaznini aniqlashga qulay. Tarozi bilan ishlashdan oldin uning tuzilishi va u bilan ishlash qoidalarini o‘rganish zarur.

Ishni bajarish uchun kerakli asbob va jihozlar: byuretkalar, tindirilgan vodapravod suvi, mor ыisыichi, bo- ыaychisi, temir shtativ, soat, propka farmasi.

Ishning tartibi. Bu mashg‘ulotni o‘tkazish uchun avvalo kauchik propkaga o‘simlik novdasi o‘rnatiladi. So‘ngra 25 ml hajimli byuretkaga suv to‘lg‘azilib, probkali novda byuretkaga joylanadi. Byuretkaga solinadigan suvda xavo pufakchalari bo‘lmasligi shart, chunki suv tarkibida erigan gaz qolsa, tajribani o‘tkazishga halaqit beradi. Xavosiz suv tayyorlash maqsadida, vodaprovod suvi bir kun oldin chelakka quyib qo‘yiladi.

Byuretkaga o‘simlik novdasi joylangandan so‘ng, byuretka asta-sekin to‘nkarilib, shtativga o‘rnatiladi.

Byuretkadagi suv bug‘lanib kamayishining oldini olish uchun byuretkaning ikkinchi uchiga kauchik trubka kiygizilib, u maxkam berkitiladi. Tajribani boshlashdan oldin byuretkadagi suvning satxi qaysi nuqtaga to‘g‘ri kelishini belgilab olinadi. Byuretkadagi suvning kamayishi transpiratsiya protsessi o‘tayotganligini ko‘rsatadi. Transperatsiya protsessi hamma o‘simlikda xam bir xil tezlikda o‘tavermaydi. SHuning uchun 2-3 xil o‘simlik olib ularning transpiratsiya intensivligini aniqlash tavsiya etiladi. Bu tajriba uchun geran, navro‘zgul va boshqa o‘simliklardan foydalanish mumkin.

Olingan natijalar asosida xulosa yoziladi.

Nazorat uchun savollar:

1. Transpiratsiyaga izoh bering.

2. Qanday transpiratsiya xillarini bilasiz?

3. Transpiratsiya jadalligi deganda nimani tushunasiz?

4. Transpiratsiyaning ahamiyatini tushuntiring.