Biologiya kafedrasi

13.1.6. Siydik reaktsiya muhitini aniqlash

Fiziologik sharoitda va kundalik aralashma ovqatlanishda yangi ajratilgan siydik lakmus bo`yicha kislotali yoki ishqoriy reaktsiyaga ega. Siydik turib qolganida mikroorganizmlardagi ureaza ta`sirida mochevinadan ajralgan ammiak hisobiga siydik ishqoriy muhitga o`tadi (aseptik konservantsiz yig`ilgan siydik). Normada siydik pH i 4,8 dan 7,0 gacha o`zgarib, o`rtacha pH 6,0 ga barobar. Normadagi siydikni kislotalik xossasi asosan natriy digidrofosfat (NaH₂PO₄) bilan natriy gidrofosfatni (NaHPO₄) o`zaro nisbatiga bog`liq. Siydik pH miqdoriga ovqat sifati ta`sir qiladi. Sutli, ko`proq go`shtli ovqat iste`mol qilinganda pH kislotali (5,8-6,0 dan 5,2-5,3) bo`lishiga sabab organizmda oqsillar oksidlanishi unumi bo`lgan oltingugurtdan (S) sul’fat kislotasi, fosfoorganiq birikmalardan –fosfat kislotalari hisobiga nordon tabiatli tuzlar sintezlanadi.

O`simlik oziqalari siydik pH ni ishqoriy tomonga buradi, chunki o`simlik tarkibidagi organiq kislotalarni organizmda suv va karbonat angidridgacha oksidlanishidan kaliy va natriyning karbonatli tuzlari hosil bo`ladi. Siydik pH ni qandli diabetda va och qolganda kislotali tomonga surilishida atseton tanachalari qatnashadi, podagra, isitma va boshqa kasalliklarda esa buyrakni glutamindan ammiak hosil qiluvchi funktsiyasi chegaralanib, kislotalarni neytrallovchi imkoniyati pasayadi.
Siydik pufagi shilliq pardasi yallig`langanda (tsistitlar) siydik pH ni ishqoriy tomonga o`tishi mochevinani bakterial parchalanishidan ammiakni hosil bo`lishiga, ko`p qusishga, me`dadan me`da shirasini yuvish davomida, bikarbonatli va ishqoriy mineral suvlar qabul qilganda uchrashi mumkin. Odatda siydikni kislotali yoki ishqoriy xossaga ega ekanligi lakmus qog`ozi orqali aniqlanadi. Aniqroq tekshirish uchun esa siydik pH ni bilish kerak bo`ladi.