Bilim Ta’l Ta’l “oliy m sohasi: lim sohas lim yo’na oliy V t y matem

4.2. Milliy boylik hajmini aniqlash usuli.
Mamlakatning sof aktivlari – milliy boyligi – mamlakatning mulkiy holati 
ko’rsatkichi zaxira ko’rsatkichlari turkumiga kiradi. U mahsulot, yalpi ichki 
mahsulot, yalpi milliy daromadi ko’rsatkichlari (bular “oqim” ko’rsatkichlari) dan 
farq qiladi. Zaxira ko’payishi (kamayishi) hajmini va unga ta’sir etgan omillarni 
quyidagi formula yordamida hisoblash mumkin:

---

58
A
1
=A
0
+

iq
+

bs
+

r 
 
bu erda: A
0
, A
1
–yil boshi va oxiridagi aktivlarning qiymati;

iq
- iqtisodiy 
harakatlar (ishlab chiqarish, sotish –sotib olish, in’om etish) natijasida aktivlar 
qiymatining o’zgarishi;

bs
- aktivlar qiymatini iqtisodiy harakatlarga bog’liq 
bo’lmagan boshqa faoliyatlar tufayli o’zgarishi (foydali qazilmalarning ochilishi, 
tabiiy ofatlar va boshqalar natijasida);

R 
– aktivlarning nominal qiymatini 
inflyatsiya (deflyatsiya) natijasida o’zgarishi. 
Barcha sabablarga ko’ra aktivlar qiymatini o’zgarishi (amaldagi baholarda): 

A
= A
1
-A
0
; agar aktivlarning fizik hajmini o’zgarishini, ya’ni dinamikasini 
o’rganmoqchi bo’lsak, unda baho (narx) faktorini ta’sirini e’tiborsiz qoldiramiz. 
Bunda aktivlar dinamikasi, indeksi I
A
=A
1
R0
: A
0
; bunda A
1
R0 
=

q
1
p
0
, solishtirma 
narxlarda baholangan aktivlarning yil oxiridagi qiymati.
Iqtisodiy aktivlarning hajmi dinamikasi va boshqa jihatlarini to’laroq 
o’rganish uchun statistika amaliyotida birinchi navbatda ular tasniflanadi, ya’ni 
klassifikatsiya qilinadi. Tasniflashda turli-tuman aktivlarni u yoki bu muhim 
belgisi – xususiyati, xossasiga binoan oldindan belgilangan guruhlarga ajratiladi. 
Bu guruhlar BMT ning statistika komissiyasi tomonidan barcha mamlakatlar 
uchun standart holida tavsiya etiladi.