Berdaq atindaĝi qaraqalpaq mámleketlik universiteti

Suyıqlıqlı manometrik termometrler - 150 ⁰C den + 300 ⁰C ge shekem temperaturanı ólshew ushın mólsherlengen. Termosistemanı toldıratuǵın jumısshı statyası retinde sınap, propil spirti, meta-ksilol hám basqa suyıqlıqlar isletiledi. Ólshew sisteması termometrik element menen joqarı baslanǵısh basımda (toltırıw waqtındaǵı temperaturada ) toldırıladı. Bul hal bolıw múmkinshiligı bar qosımshaxatoliklarni suyıqlıqtı gidrostatik basımı esabınan kemeytiw ushın zárúr.

Átirap-ortalıǵınıń temperaturası ózgergergende suyıqlıqlı termometrlerdiń manometrinde hám, ásirese, kapillyarda, termometrik elementtıń termik keńeyiwi esabına qosımsha qátelik payda boladı. Temperatura sebepli payda bolǵan qátelikti kemeytiw ushın termoballondaǵı termometrik elementtıń muǵdarın onıń kapillyar hám manometrdegi muǵdarına kóre salıstırǵanda kóp asırıwǵa háreket etiledi. Basqasha etip aytqanda, termoballonnıǹ jumıs kólemin kóbeytirip, manometriniń jumıs elementin hám kapillyarınıń ishki ólshemi kemeytiriledi.

Suyıqlıqlı manometrik termometrlerdiń shkalaları ózgermeytuǵın bólindili alınadı, sebebi ózgermeytuǵın basımda suyıqlıq basımın temperaturaǵa baylanıslılıǵı tuwrı sızıqlı bolıp tabıladı.

1. 
   Átirap-ortalıǵınıń temperaturası ózgergende suyıqlıqlı termometrlerdiń manometrinde hám, ásirese, kapillyarda, termometrik elementtıń termik keńeyiwi esabına qosımsha qátelik payda baladı. Temperatura sebepli payda bolǵan qátelikti kemeytiw ushın termoballondaǵı termometrik elementtıń muǵdarın onıń kapillyar hám manometrdegi muǵdarına kóre salıstırǵanda kóp asırıwǵa háreket etiledi. Basqasha etip aytqanda, termoballonnıǹ jumıs kólemin kóbeytirip, manometriniń jumıs elementin hám kapillyarınıń ishki ólshemi kemeytiriledi.
   

Suyıqlıqlı manometrik termometrlerdiń shkalaları ózgermeytuǵın bólindili alınadı,sebebi ózgermeytuǵın basımda suyıqlıq basımın temperaturaǵa baylanıslılıǵı tuwrı sızıqlı bolıp tabıladı.
1. Gidrоstаtikli (tеrmоbаllоn hàm mаnоmеtrdi hàr túrli bàlentlikte jaylаsıwı esabına).
2. Аtmоsfеrаlı (аtmоsfеrа basımın ózgeriwi esabına,аynıqsа shkаlаnııǹ kóteriliwi baslanıwında)
Kondensatcion termometrlerdiń shkalası bir tegis emes, buǵan sebep qaynaw temperaturası hám tiyisli basım arasındaǵı qatnası tuwrı sızıqlı emesliginde bolıp tabıladı. Shkalanıń jumısshı bólegi onıń joqarı bóleginde jaylasqan boladı. Jalǵanıwshı kapillyarınıń uzınlıǵı 60 m ǵa jetedi.
Arnawlı tayarlanǵan kondensatcion termometrler oǵada tómen temperaturalardı ólshew ushın qollanıladı. Geliy menen toldırılǵan kondensatcion termometrler 0, 8 K den baslap temperaturalardı ólshew ushın isletiledi.
Manometrik termometrler dúzilisi, ápiwayılıǵı hám avtomatikalıq jazıwı menen ajralıp turadı. Onıń taǵı bir zárúrli abzallıqlarınan biri odan órt hám jarılıw qáwipi bar bolǵan shàrayatlarda paydalanıw múmkinligi bolıp tabıladı. Onıń kemshilikleri sistemanıń germetikligi buzılǵanda ońlaw qıyınlıǵı hám kóbinese termoballon ólshemleriniń úlkenligi bolıp tabıladı.
Gazlı hám suyıqlıqlı manometrik termometrlerdiń anıqlılıq klassi -1; 1, 5 hám 2, 5, kondensatsion termometrlarniki bolsa -1, 5; 2, 5 hám 4.