Barliq tiri organizmler sirtqi ortaliqtan hár túrli zatlardi alip ózlestiredi,olardi organ hám toqimalardiń duzilisi ushin zárúr materiyal hám energiya deregi sipatinda sarplap,shiǵindi zatlardi sirtqa ajiratip turadi

Natriy hám kaliy.Natriy haywan organizminde barliq toqimalar hám biologiyaliq suyiqliqlar quramina tiykarinan xlorid, karbon hám fosfor kislotasiniń duzlari sipatinda kiredi.Natriy xlor (NaCl) organizmdegi mineral duzlardiń tiykarǵi bólegi bolip, osmatik basim payda qiliwda tiykarǵi orindi iyeleydi.Qan plazmasi osmatik basimniń 85-90% i oniń quraminda natriy xlor boliwi menen baylanisli.Soniń menen birgelikte organizmde suw almasiwi basqariliwinda qatnasadi.

Temperatura joqari bolǵanda jumis islegende sutkasina organizmde ajiralip shiǵatuǵin 4-5 litr terdiń tiykarǵi bólegi mochevina hám mineral zatlar, tiykarinan, natriy xlordan dúzilgen.

Uliwma natriyli duzalr organizm tárepinen ańsat sorilip, teri bawir hám bulshiq et toqimalarinda toplanadi.Natriy organizm ushin fiziologiyaliq áhmiyetke iye, ásirese bulshiq et hám nerv toqimalariniń qozǵaliwshańliǵin arttiriwda.

Natriy hám kaliy ionlari hám duzlari barliq kletka, toqima hámde biologiyaliq suyiqliqlar quraminda ushiraydi.Lekin olardiń organizmde tarqaliwi birdey emes.Máselen kaliy duzlari kletka ishindegi suyiqliqlarda kletka sirtinda

(qanplazmasi, as sińiriw shireleri, limfa) suyiqliqlarǵa salistirǵanda biraz kóp.Natriy duzlari bolsa kerisinshe,kletka sirtindaǵi suyiqliqlarda kóp.Máselen qan plazmasina salistirǵanda eritrocitlerdiń quraminda kaliy muǵdari biraz kóp.

Jańa ósip shiǵip atirǵan maysa yaki jasil ósimlikler kaliy elementine bay bolip, haywan organizmi qabillaǵan aziqliq zatlar esabinan kaliyge bolǵan talabin qanaatlandiradi.Kóbinese organizmde turaqli yaki kóp hárekette bolatuǵin bulshiq et toqimalarinda toplanip háreket páseygende bolsa qanǵa ótedi.Uliwma kaliy organizmniń normal aktivligi ushin júdá áhmiyetli bolip,ásirese nerv toqimalariniń aktivligin bir normada saqlaniwin hámde nervtiń qozǵaliwshańliǵin támiynleydi.

Natriy hám kaliy organizmnen tiykarinan buyrek arqali xloridli hám fosfatli duzlar halinda ajiralip shiǵadi.