“БАҲолаш иши ва инвестициялар” кафедраси

регресли лойиҳавий молиялаштириш).
2. Кўламига кўра инвестицияларни лойиҳавий молиялаштириш (банк ва 
корпоратив шакллари). Маблағлар манбаи ва уларнинг ҳаракат йўналишлари 
бўйича лойиҳавий молиялаштиришнинг таснифланиши.
3. Инвестицияларни лойиҳавий молиялаштиришнинг параллел ва кетма-
кетлик усуллари.
4. Инвестицияларни лойиҳавий молиялаштириш манбаларини аниқлаш ва 
молиялаштириш схемасини ишлаб чиқиш.
 
Таянч иборалар: капитал харажатлар, банк лойиҳавий молиялаштириш, лойиҳавий 
молиялаштириш, регрессиз бўлган лойиҳавий молиялаштириш, регресли бўлган лойиҳавий 
молиялаштириш, синдикат. 
1. Иштирокчилар ўртасида рискларнинг тақсимланишига кўра лойиҳавий 
молиялаштиришнинг таснифланиши (регрессиз, чекланган регресли ва тўлиқ 
регресли лойиҳавий молиялаштириш).
Жаҳондаги кўпгина банклар ўз фаолиятида ўз зиммасига қандай риск даражасини 
олишига қараб, лойиҳавий молиялаштириш қуйидаги уч турга ажратилган: 
1. Регресс хуқуқисиз кредитлаш (нон – ресоурcе финанcинг); 
2. Тўлиқ регресс ҳуқуқи билан кредитлаш (фулл – ресоурcе финанcинг); 
3. Чекланган регресс ҳуқуқи билан кредитлаш (лимитед – ресоурcе финанcинг). 
Қарз олувчига нисбатан ҳеч қандай регрессиз бўлган лойиҳавий молиялаштиришда 
кредитор ўз зиммасига лойиҳани амалга ошириш билан боғлиқ барча сиёсий, иқтисодий, 
ижтимоий, савдо-сотиқ рискларини олади. Бунда кредитор фақатгина лойиҳа, кредит ва 
фоиз тўловлари учун бўлган пул оқимларини назарда тутади. Лойиҳавий 
молиялаштиришнинг бу кўриниши қарз олувчи учун энг нархи баланд ҳисобланади, 
чунки кредитор бундай риск даражасини ўзига олар экан, унга тенг келувчи 
компенсацияга ҳам ҳақли бўлади. 
Қарз олувчига нисбатан тўлиқ регрессли лойиҳавий молиялаштириш жаҳон 
амалиётида кўпроқ тарқалган. Бу турнинг афзаллик томонлари шундан иборатки, қарз 
олувчи лойиҳани молиялаштириш учун пул воситаларини нисбатан тезроқ олиш 

---

имкониятига эга бўлади. Молиялаштиришнинг бошқа турларидан пул маблағларини жалб 
қилишнинг нархи арзон бўлиши билан фарқланиб туради.
Қарз олувчига нисбатан тўлиқ регрессли лойиҳавий молиялаштириш қуйидаги 
ҳолларда ишлатилиши мумкин:
 республика ёки регионал аҳамиятга эга, инфраструктурани шакллантириш бўйича 
даромадсиз бўлган, пастрентабелли лойиҳаларни молиялаштириш учун пул маблағлари 
керак бўлганда; 
 экспорт кредит шаклида пул маблағларини тақдим этишда, чунки экспорт 
кредитларни бериш бўйича махсус ташкилотлар қўшимча учинчи тараф гаровсиз лойиҳа 
рискларини ўз зиммасига олиш ҳуқуқига эгадирлар ва кредитни фақатгина шундай 
шаклда беришга тайёрлар; 
 лойиҳа бўйича кафолатларнинг етарли бўлмаганида; 
 инвестицион харажатларининг кўпайишига катта таъсирчанлиги бўлган кичик 
лойиҳаларга пул маблағлари тақдим этилганда. 
Қарз олувчига нисбатан чекланган регрессли лойиҳавий молиялаштириш лойиҳани 
амалга ошириш билан боғлиқ бўлган барча лойиҳаларни назарда тутади. Лойиҳа рисклари 
лойиҳа иштирокчилари орасида шундай тақсимланган бўладики, уларга боғлиқ бўлган 
рискларни ўзлари қабул қилишга тайёр бўладилар. 
Жаҳон амалиётида лойиҳавий молиялаштиришнинг бир қанча турлари мавжуд (4.1-
жадвал).