“БАҲолаш иши ва инвестициялар” кафедраси

4.2-жадвал 
Лойиҳавий ва корпоратив молиялаштиришнинг ўзига хос белгилари 
 
Лойиҳавий молиялаштириш 
Корпоратив молиялаштириш 
Қарздор 
Махсус мақсадлардаги компания 
Лойиҳани амалга оширувчи компания 
билан ҳомий ўртасида 
умумий 
жавобгарлик 
Кредитни 
узиш 
манбаи 
Кредитни 
қайтариш, 
одатда, 
лойиҳанинг пул маблағлари оқими 
доирасида олиб борилади. Ҳомийга 
қўйиладиган 
регресс 
ҳуқуқи 
чекланади
Одатда 
кредитни 
узиш 
манбаи 
лойиҳадан олинади. Лекин унинг 
шарт-шароити 
бош 
компания 
томонидан лойиҳанинг дастлабки 
босқичида 
етишмайдиган 
маблағларни қоплашни ҳам қўшиб, 
тўлиқ 
қўллаб-қувватлаш 
ҳисобланади. 
Рискларнинг 
тақсимланиши 
Манфаатдор шахсларнинг лойиҳани 
амалга ошириш билан боғлиқ бўлган 
рискларни шартнома ва битимларда 
белгиланган тартибда тақсимлаб 
оладилар 
Лойиҳани амалга ошириш билан 
боғлиқ бўлган рисклар тўлиқ ҳолда 
ҳомий зиммасида бўлади.
Кредит 
таҳлили Қарор 
фақат 
лойиҳанинг 
даромаддорлиги ва пул маблағлари 
Лойиҳанинг амалга ошувчанлиги 
кўриб 
чиқилади, 
лекин 
бош 

---

мезонлари 
оқимини баҳолашдан келиб чиққан 
ҳолда қабул қилинади. Рисклар учун 
ҳамкорликда жавобгарлик схемаси 
тузилади, бу эса молиялаштириш 
учун муҳит яратишга хизмат қилади 
компаниянинг кредитга қобиллигига 
кўпроқ эътибор берилади. корхонани 
текшириш имкониятлари борлигига 
боғлиқлик.
Таъминлаш 
тадбирлари 
Рискларни дастлабки тақсимлаш. 
Рискларни тақсимлаш манфаатдор 
шахслар 
ўртасида 
тузиладиган 
шартномаларда 
ва 
кредиторлар 
ўртасида 
битимларда 
олдиндан 
белгилаб қўйилади. 
Бошқа иложи топилмай қолганда 
берилган 
кредитларни 
ундириш 
ҳомий-кафилдан ўз мажбуриятларини 
бажаришни талаб қилиш ёки гаровни 
бажариш йўли билан ўтказилади. 
Кредитни 
таъминлаш 
шартлари 
Кредитлаш 
шартлари 
риск 
даражасига қараб ўзгаради. Бош банк 
шартларни белгилайди, ҳар бир 
лойиҳа 
учун 
махсус 
контракт 
тузилади.
Зарурий 
ўзгартиришлар 
киритиладиган 
асосий 
шартлар 
сифатида 
кредит 
битими, 
пул 
маблағларидан фойдаланиш ва уни 
кредитга 
бериш 
тўғрисидаги 
шартнома, 
шунингдек, 
суғурта 
шартномаси мазмуни қўлланилади. 
Музокаралар 
предмети 
фоиз 
ставкаси, қарзни узиш муддатлари ва 
усулларига алоқадор масалалар билан 
чекланади. 
Лойиҳа тўғрисида 
ахборотни йиғиш 
ва таҳлили қилиш
Реализатор компания бош банкка 
ахборот тақдим этади ва ахборот 
учун жавобгар бўлади. Тижорат 
сирини 
сақлаш 
тўғрисидаги 
шартномани 
тузишда 
ахборотга 
синдикат билан ҳамкорликда эгалик 
қилинади.
Ҳар бир молия институти кредит 
таҳлилини 
мустақил 
ўтказади, 
реализатор компания тақдим этган 
ҳужжатлар асосида қарор қабул 
қилади. Олинган ахборот ошкор 
қилинмайдиган тарзда ҳар бир молия 
институтларининг ўзида сақланади. 
Харажатлар 
Турли хил чиқимлар, хусусан, 
ускунавий масалалар ва бошқалар, 
адвокатлар 
ва 
маслаҳатчилар 
хизматларига тўловлар пайдо бўлади. 
Одатда 
лойиҳани 
амалга 
оширадиганкомпания харажатларни, 
шу 
жумладан 
комиссион 
харажатларни ўз зиммасига олади ва 
уларни бевосита тўлайди
Кредит 
таҳлилини 
ўтказиш 
чиқимларини 
ҳар 
бир 
молия 
институтининг 
ўзи 
кўтаради. 
Мажбуриятларни 
таъминлаш 
ва 
унинг ижроси билан боғлиқ чиқимлар 
компания томонилан тўланади.
 
Лойиҳавий молиялаштириш бош (она) компаниянинг бевосита кредит олишига 
қараганда қатор афзалликларга эга: кредитор учун шартнома битимлари ёки реал активлар 
лойиҳанинг суғурта таъминоти бўлиб хизмат қилади; лойиҳа бўйича айрим ўзига хос 
рискларни бош компания томонидан кредиторга юклаш имкониятини беради; кредитор 
ҳукуматнинг ноқулай чора-тадбирлари юзасидан келиб чиқадиган беқарор сиёсий 
вазиятларда молиялаштирилаётган лойиҳалар бўйича рискларни ўз зиммасига олади; 

---

катта қийматли лойиҳа учун синдициялаштирилган кредитни олиш ушбу мақсадга 
бевосита кредит олишдан нисбатан осонроқ. 
Хуллас, республикамизда инвестиция фаолияти тараққиётини таъминлашда 
лойиҳавий молиялаштириш муҳим аҳамиятга эга. Бу жараёнда лойиҳавий 
молиялаштиришнинг энг асосий ва ҳал қилувчи босқичларидан бўлган инвестиция олди 
тадқиқотлари (техник-иқтисодий асослаш услубиёти)ни тадқиқ этиш ўзига хос долзарблик 
касб этади.