Bajardi: 3-kurs hba-83 guruhi talabasi

Toshkent-2022

Bajardi: 3-kurs HBA-83 guruhi talabasi Turayev Shaydulla Toji o’g’li

19-VARIANT

Kafolatlar bo’yicha qarzlar hisobi va ularni hujjatlarda aks ettirish hisobi

Kafolatli qarzlar - bu qarz oluvchi ba'zi aktivlarni ssudaga kafillik yoki garov sifatida qo'yadigan qarzlardir. Kafolatlangan qarz vositasi shunchaki defolt holatida qarz beruvchidan qarz oluvchiga taqdim etgan mablag'larini qaytarish uchun aktivdan foydalanishi mumkinligini anglatadi.

Kafolatlangan qarzning keng tarqalgan turlari bu ipoteka kreditlari va avtokreditlar bo'lib, ularda moliyalashtiriladigan narsa moliyalash uchun garovga aylanadi. Agar avtoulov krediti bilan, agar qarz oluvchi o'z vaqtida to'lovlarni amalga oshirmasa, kredit beruvchisi oxir-oqibat transport vositasiga egalik qiladi. Agar jismoniy shaxs yoki korxona ipoteka kreditini olganda, ushbu mulk qaytarib berish shartlarini saqlash uchun ishlatiladi; Aslida, kredit beruvchi tashkilot ipotekani to'liq to'laguncha mol-mulkdagi o'z ulushini (moliyaviy foizlarni) saqlab turadi. Agar qarz oluvchi to'lovlarni amalga oshirmasa, qarz beruvchi mol-mulkni tortib olib, qarzni to'lash uchun sotishi mumkin.
Kafolatlangan va ta'minlanmagan qarz o'rtasidagi asosiy farq - bu kreditni qaytarmaslik uchun xavfsizlik sifatida ishlatiladigan garovning mavjudligi yoki yo'qligi.
Qarz oluvchi uchun kontragent deb atalgan kafolatli qarzni to'lamaslik xavfi nisbatan past bo'ladi, chunki qarz oluvchi o'zining moliyaviy majburiyatlarini e'tiborsiz qoldirib ko'proq yo'qotadi. Kafolatlangan qarzni moliyalashtirish odatda ko'pchilik iste'molchilar uchun osonroqdir. Kafolatlangan kredit qarz beruvchiga nisbatan kamroq xavfga ega bo'lganligi sababli, foiz stavkalari odatda ta'minlanmagan kreditlarga nisbatan pastroq.
Kreditorlar ko'pincha aktivni uning qiymatini saqlab qolish uchun ma'lum shartlar ostida saqlashni yoki sug'urtalashni talab qiladilar. Masalan, uyni garovga qo'yish uchun qarz oluvchi ko'pincha qarz oluvchidan uy egasining sug'urtasini olishni talab qiladi. Mulkni himoya qilish bilan, siyosat qarz beruvchiga aktivning qiymatini ta'minlaydi. Xuddi shu sababga ko'ra, avtoulov qarzini bergan qarz beruvchida sug'urta qoplamasi talab qilinadi, shunda agar avtohalokatga uchragan bo'lsa, bank hali ham to'lanmagan kredit qoldig'ini qaytarishi mumkin.
Ishbilarmonlik muhitini yanada yaxshilash va bozor islohotlarini chuqurlashtirish, zamonaviy texnologik uskunalarni xarid qilish, ichki va tashqi bozorlarda xaridorgir bo‘lgan raqobatdosh mahsulotlar ishlab chiqarishni o‘zlashtirish uchun tijorat banklari tomonidan beriladigan kreditlar olish imkoniyatlarini kengaytirish yo‘li orqali kichik tadbirkorlik subyektlarini jadal rivojlantirish uchun yanada qulay shart-sharoitlar yaratish, buning asosida mamlakatni ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirishda kichik tadbirkorlikning rolini oshirish maqsadida:
1. O‘zbekiston Respublikasining Xususiylashtirish, monopoliyadan chiqarish va raqobatni rivojlantirish davlat qo‘mitasi, O‘zbekiston Respublikasi Markaziy banki, Moliya vazirligi, Savdo-sanoat palatasi, O‘zbekiston Banklar uyushmasi, shuningdek, tijorat banklar va sug‘urta tashkilotlarining aksiyadorlik jamiyati shaklidagi kichik tadbirkorlikni rivojlantirish Kafolat jamg‘armasini (keyingi o‘rinlarda — Kafolat jamg‘armasi) respublika hududlarida filiallarini ochgan holda, tashkil etish to‘g‘risidagi taklifi qabul qilinsin.
2. Quyidagilar kichik tadbirkorlikni rivojlantirish Kafolat jamg‘armasining asosiy vazifalari etib belgilansin:

• 
  kichik tadbirkorlik subyektlariga yangi zamonaviy texnologik uskunalar xarid qilish va boshqa maqsadlarda beriladigan tijorat banklari kreditlarining garov bilan qoplanmagan qismini ta’minlab berish;
  
• 
  tijorat banklaridan kreditlar olish shartlari bo‘yicha kichik tadbirkorlik subyektlariga maslahat yordamlari ko‘rsatish;
  
• 
  yuqori texnologiyali va innovatsiyaviy ishlab chiqarishlarni tashkil etish va kengaytirishda kichik tadbirkorlik subyektlariga ko‘maklashish;
  
• 
  ta’minot berilgan loyihalarning amalga oshirilishi ustidan tizimli monitoring olib borish, shuningdek, tijorat banklari tomonidan berilgan kreditlarni o‘z vaqtida qaytarish va ta’minot sifatida taqdim etilgan Kafolat jamg‘armasining majburiyatini qoplashni nazorat qilish;
  

Kafolat jamg‘armasining resurs bazasini kengaytirishga xalqaro moliya institutlari, xorijiy fondlar va banklarning mablag‘larini jalb etish.
3. Kafolat jamg‘armasi aksiyadorlarining ilovaga muvofiq tarkibi hamda uning boshlang‘ich ustav kapitali miqdoriga rozilik berilsin.
Belgilansinki, jamiyat aksiyadorlarining umumiy yig‘ilishida saylangan Kafolat jamg‘armasining raisi lavozimga O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi tomonidan tasdiqlanadi.
4. Quyidagi tartib o‘rnatilsinki, unga muvofiq:
Kafolat jamg‘armasi tomonidan kichik tadbirkorlik subyektlariga ishonch xati qaytarish va qoplash asosida tijorat banklari tomonidan kredit beriladigan muddatga taqdim etiladi;
kredit shartnomasi (lizing shartnomasi) bo‘yicha qarz oluvchining majburiyatlarini bajarish maqsadida, Kafolat jamg‘armasi, kredit beruvchi bank va qarz oluvchi o‘rtasida tuziladigan kafillik shartnomasi asosida Kafolat jamg‘armasi tomonidan ishonch xati taqdim etiladi;
tijorat banklarining kichik tadbirkorlik subyektlariga yangi zamonaviy texnologik uskunalar xarid qilish va boshqa maqsadlarda beriladigan kreditlari bo‘yicha Kafolat jamg‘armasining ta’minoti, garov bilan qoplanmagan qismida, kredit summasi umumiy miqdorining 50 foizidan va ekvivalenti 100 000 AQSh dollariga teng summadan oshmasligi kerak;
Kafolat jamg‘armasi tomonidan taqdim etiladigan ta’minotning maksimal umumiy miqdori — Kafolat jamg‘armasi mablag‘larining 5 karra miqdoridan ortiq bo‘lmasligi lozim.
5. Kafolat jamg‘armasi barcha turdagi soliqlar va davlatning maqsadli jamg‘armalariga majburiy ajratmalar to‘lashdan ozod etilsin, bo‘shaydigan mablag‘lar uning resurs va moddiy-texnika bazasini mustahkamlashga maqsadli tarzda yo‘naltirilsin.
6. O‘zbekiston Respublikasi Markaziy banki O‘zbekiston Banklar uyushmasi, O‘zbekiston Respublikasining Xususiylashtirish, monopoliyadan chiqarish va raqobatni rivojlantirish davlat qo‘mitasi hamda boshqa vazirliklar va idoralar bilan birgalikda bir oy muddatda belgilangan tartibda quyidagi loyihalarni ishlab chiqsin va tasdiqlash uchun Vazirlar Mahkamasiga kiritsin:
Kafolat jamg‘armasining faoliyatini tashkil etish chora-tadbirlari to‘g‘risidagi O‘zbekiston Respublikasi Hukumatining qarori;
yangi zamonaviy texnologik uskunalarni xarid qilish va boshqa maqsadlarda tijorat banklari tomonidan beriladigan kreditlarning garov bilan qoplanmagan qismi bo‘yicha Kichik tadbirkorlik subyektlariga ta’minot taqdim etish tartibi to‘g‘risidagi nizom.
7. Mazkur qarorning ijrosini nazorat qilish O‘zbekiston Respublikasi Bosh vazirining o‘rinbosari R. Azimov zimmasiga yuklansin.

6940 “Kafolatlar bo‘yicha qarz”

6940 “Kafolatlar bo‘yicha qarzlar” schyotida sug‘urtalovchining sotilgan mahsulotlarga kafolatli xizmat ko‘rsatish bo‘yicha xaridorlar oldidagi majburiyatlari aks ettiriladi. Agar sug‘urtalovchi mahsulotini sotish vaqtida xaridorga kafolat muddatini bersa, ushbu majburiyat butun kafolat muddati davomida mavjud bo‘ladi. Kafolat summasi mahsulot sotish amalga oshirilgan davrda xarajatlarni hisobga oluvchi schyotlarning debetida aks ettiriladi. Sug‘urtalovchi o‘z tajribasidan kelib chiqqan holda, kelgusi davrlarga beriladigan kafolat summasi qanchaga to‘g‘ri kelishi, ya’ni tovar yoki xizmatning bir birligiga to‘g‘ri keladigan o‘rtacha xizmat qiymatini hisoblab chiqishi va ushbu summani 6940 “Kafolatlar bo‘yicha qarzlar” schyotining kredit tomonida xarajatlarni hisobga oluvchi schyotlar bilan bog‘langan holda aks ettirishi mumkin.
6940 “Kafolatlar bo‘yicha qarzlar” schyoti bo‘yicha analitik hisob kafolat bilan sotilgan xar bir mahsulot, ish va xizmatlarning turlari bo‘yicha alohida yuritiladi.