Бадиий таҳлил асослари


Муаллиф  яратиғининг асл моҳиятини англаб олгачгина, етарли асосга таяниб, у



Download 5,01 Kb.
Pdf ko'rish
bet56/187
Sana13.07.2022
Hajmi5,01 Kb.
#785580
1   ...   52   53   54   55   56   57   58   59   ...   187
Bog'liq
2 5416035381814497847

Муаллиф 
яратиғининг асл моҳиятини англаб олгачгина, етарли асосга таяниб, у 
билан баҳслашиш, уни инкор этиш, ундан ёзғириш ёки, аксинча, уни ўз 
фикрдоши деб эълон қилиш мумкин

1
,- деганида айни шу ишончга 
эгаликни кўзда тутганди.
Кўринадики, 
бадиий асардаги мавзу тасвирланаётган реаллик соҳаси, 
муаммо эса масаланинг қўйилиши бўлса, ғояни баъзан бадиий ечимлар 
соҳаси, бадиий мазмуннинг ўзига хос такомилга етиши
дейиш мумкин. 
Ғояда муаллифнинг дунё ва унинг айрим кўринишларига муносабати 
ойдинлашиб, муайян қадриятлар тизими 
тасдиқланади 
ёхуд 
инкор 
қилинади
. Ижодкорнинг баҳолаш тизимига унинг шахс қандай бўлиши 
кераклиги, одам ва одамлараро муносабатларнинг юксак даражаси 
борасидаги қаноатлари йиғиндиси бўлмиш муаллиф идеали асос бўлади. 
Дейлик, Отабек ва Кумуш тимсолларида кўп жиҳатдан Қодирийнинг ўзбек 
йигити ва қизи борасидаги идеали намоён бўлган. Уларнинг жисмида ҳеч 
қандай мин (камчилик) йўқ бўлгани каби маънавияти юксаклигидан ҳар 
қандай шароитда ҳам ўзини тута оладиган, қадрини ерга урмайдиган, шу 
билан бирга ўзгаларнида қадрлай биладиган, ақли ўткирлигидан исталган 
вазиятда энг керакли йўлни топа оладиган кишилар сифатида тасвирланиши 
ёзувчининг идеалидаги зотлар эканидан далолат беради. Шунингдек, шу 
романдаги Юсуфбек ҳожи образида ҳам адибнинг ўзбек оқсоқоли ҳақидаги 
идеали акс этган дейиш мумкин. Демак, бадиий асар мазмунини англатишда 
муаллиф идеали муҳим ўрин тутади.
Бадиий асарларда персонажларнинг фақат ўзигагина тегишли, 
муаллифга мутлақо дахли бўлмаган қарашлар ҳам кўп ифода этилади. Аммо 
адабиёттанув илми ва адабиёт ўқитиш амалиётида у ёки бу персонажнинг 
бирор сўз ёхуд фикрини бутун асарнинг ғояси тарзида қабул қилиш ҳоллари 
тез-тез учраб туради. Шуни кўзда тутиш керакки, жуда кам ҳолларда 
муаллиф асар ғояси ёки шу ғоянинг бирор қисмини ифодалашни қаҳрамонга 
ишонади, бунинг учун муаллифнинг асардаги ўз қаҳрамони билан кучли 
даражада бирлашиб кетиши, ўзига хос 
автобиографизм
керак бўлади. 
Таҳлил амалиётида асарнинг бутун қурилиши бунга зид бўлмаганда, 
муаллиф сўнгги сўзни атай шу қаҳрамон айттираётганига ҳеч қандай шубҳа 
қолмаганда ва буни на бошқа персонажлар, на муаллиф чекинишлари, на 
воқеалар ривожининг кейинги тасвири инкор этмаган ҳолатлардагина 
қаҳрамоннинг фикри муаллиф ғояси ўрнида қабул қилиниши мумкинлиги 
кўзда тутилиши лозим. Шундай бўлмаган ҳолатларда персонажларнинг 
турли-туман фикрларидан муаллиф нуқтаи назарини қидириш ўринли 
бўлмаслигини буюк носир А. Чехов 1889 йил 17 октябрда А. Суворинга 
ёзган хатида киноя билан шундай ифода этади: “

Download 5,01 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   52   53   54   55   56   57   58   59   ...   187




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish