B. T. Toshmuhamedov

M etam orfik to g ‘ jinslarini strukturasi. 
M etam orfik va m etaso­
m atik jinslarni strukturasi va teksturasi ularni kristallanish darajasi, 
m ineral donalarining shakli, ularning birikishi, katta-kichikligi 
va o 'zaro joylanishi bilan belgilanadi.
M etam orfik jinslarda qayta kristallanish jarayoni qattiq holda 
suvni, e ritm a la rn i yoki p a rla rn i va b o sh q a k a ta liz a to rla rn i 
ishtirokida sodir boMadi. Suv jinslarda jinsni nam garchiligi, ham da 
ayrim m inarallarda bogMiq holda boMadi (m asalan: Opal - S i 0 2 
H 20 ) . Yuqori haroratda suv ajralib chiqadi, u erituvchi yoki katali- 
zato r vazifasini bajaradi. Suv ayrim m inerallarni eritadi, erigan 
m aterialdan boshqa joyda yangi m ineral hosil boMadi.
M etam orfik jaroyoni toMiq rivojlanm agan vaqtda struktura
2 .6 . M etam orfik to g ‘ jinslari
180

---

m etam orfik va birlam chi strukturalarni oralig‘ida boMadi. Bunday 
stru k tu ra la r qoldiq yoki reliktli stru k tu ra la r deyiladi. U larga 
b la s to g ra n itli, b la sto p o rfirli va b o sh q a s tr u k tu ra la r k irad i. 
B lasto gran itli s tru k tu ra b lastez ja ra y o n id a o ‘zg argan g ra n it 
strukturasidir. Blastez jaryonida m ozaukali strukturaga ega boMgan 
kvars to ‘plam lari yoki maMum yoMialishga ega boMgan slyudalar 
orasida kvarsni to ‘plam lari boMadi.
M etam orfik jin slard a, m agm atik jinslarga n isbatan farqli, 
m inerallarni idiom orfizm darajasi ularni kristallanish darajasiga 
bogMiq. Bunday strukturalarni kristalloblastli strukturalar deyiladi.
Kristall oblastli struktura 
bu um um iy term in boMib, h am m a 
toMik kristallangan strukturalarga aytiladi. Kristalloblastli struktura­
ga quyidagi xususiyatlar xos: 1. M inerallarning chegarasi shaklsiz 
boMib, k o ‘pincha kesilgan va buxtasim on boMadi. 2. M ayda m in e­
rallar yirik m inerallarning q o ‘shilgan holida uchraydi; 3. M inerallar 
to ‘plam holida joylanish xususiyatiga egadir. M etam orfik jinslarda 
mineral donalarining shakli ksenoblast va idioblast boMadi. Ksenob- 
last minerallar maMum kristall shakliga ega emas. Idioblast m ineral­
larga kristallografik qirralarni rivojlanishi xosdir. M etam orfik 
jinslarda m inerallarning shakli ularni kristallanish xususiyati va 
kristallarni tuzilishida ishtirok etuvchi m oddalarning m iqdoriga 
bogMiq.
Blastez jaray o n id a hosil boMgan m inerallarga ularni kristal­
lografik form alarining boMmasligi va bir vaqtda hosil boMishligi 
xosdir. K ristallo blastli stru k tu ra quyidagi tu rlarg a boMinadi: 
G om eblastli, geteroblastli, granoblastli, rogovikli, lepidoblastli, 
nem atoblastli, fibroblastli, peteichatli, sitovidli, dioblastli.