B. M. Tojiboyev, D. A. Alijanov chorvachilikda ozuqa tayyorlash va

17.2. 
Poyali ozuqalarni yig‘gich-ta’minlagichlar
Poyali ozuqalarni yig‘gich-ta’minlagichlar - yirik chor-
vachilik fermalarida, to‘la ratsionli omixta yem tayyorlash 
sexlarida silos, senaj, maydalangan somon, pichan va boshqa 
ozuqalarni qabul qilish, yig‘ish va me’yorli uzatish maqsadida 
qo‘llaniladi.
17.3-rasm. 
Yig‘gich-ta’minlagichlarning texnologik shakllari

---

152
Poyali ozuqalar sochilmas va bog‘liq xususiyatga ega bo‘l-
ganligi sababli yig‘gich-ta’minlagichlarda konveyer-biterli 
mexanizmlar qo‘llaniladi (17.3-rasm).
PZM-1,5 – yashil ozuqa massasi bilan vitaminli o‘t uni 
tayyorlash agregatini hamda dag‘al ozuqa, silosni omixta yem 
qilish va uni yig‘ish va me’yorlab uzatish uchun xizmat qiladi 
(17.4 rasm).
17.4-rasm. PZM-1,5 ozuqa ta’minlagich yuklagichi
Asosiy ishchi organlari: qabul tarnovi (1) gidrosilindr (2) 
bilan ko‘tariladi, qiya konveyer (7), tekislovchi (tarovchi) biter 
(6), zanjir-taxtachali konveyer tezligini o‘zgartiruvchi kulisli 
mexanizm (3) va tushirish vintli konveyyerdan tashkil topgan.
Konveyer va biterlar elektryuritgichdan harakat oladi. Gid-
rosilindr nasosi alohida elektryuritgichiga ega. Tarnov undan 
ozuqani olinishiga maksimum 700 gacha yuqoriga qarab ko‘ta-
rilib boradi. Ish unumi zanjir-taxtacha konveyeridagi ozuqani 
uzatish qalinligi va tezligiga bog‘liq. Bunga esa o‘z navbatida 
tekis-lash biterini o‘rnatilish holati va konveyerni harakatga 
keltirish yulduzchalar tishlari sonini o‘zgartirilib erishiladi.
BDK-F-70-20 bunker-me’yorlagich poyali ozuqalarni qabul 

---

153
qilish, to‘plash va me’yorli tarqatish uchun xizmat qiladi (17.5-
rasm). Bu bunker (1), uzatuvchi transportyor (2), biterlar bloki 
(5), harakatga keltirish mexanizmi va boshqarish qutisidan 
iborat.
17.5-rasm. BDK-F-70-20 bunker-me’yorlagich
Biterlar bloki ikkita uzatuvchi (faol barmoqlari bilan) va 
bitta tekislovchi biterdan tashkil topgan. Har bir biter markaz-
dagi val va unga biriktirilgan qanotchalardan iborat bo‘lib, pla-
netar mexanizm yordamida harakatga keltiriladi. Biterlarning 
aylanish soni 1,46 s
-1
va barabani taroqlarniki 0,73 s
-1
ga teng.
Ozuqa to‘kuvchi transportyor yordamida bunkerga to‘kiladi.
Uzatuvchi transport ozuqani biterlar blokiga uzatadi. 
Biterning faol barmoqlari ozuqani qamrab olib tasmali trans-
portyorga beradi. Taroqlash transportyori tasma harakatiga 
teskari aylanib bir tekisdagi ozuqa qatlamini yuzaga keltiradi. 
Ozuqa qatlamining qalinligi vintli mexanizm yordamida 
sozlanadi. Makkajo‘xori silosi bilan ishlashda bunker-
me’yorlagich ish unumi 4,2-41,6 t/s, maydalangan somonda - 
2,3.9 t/s ni tashkil etadi. Harakatga keltirish uzatmasi 8,6 kVt 
quvvatni talab etadi.

---

154