B. M. Tojiboyev, D. A. Alijanov chorvachilikda ozuqa tayyorlash va

1.2. Ozuqa ishlab chiqarish va uning sarfini rejalashtirish
Chorva mahsulotlarini hayvon fiziologiyasi imkoniyati 
da-rajasida to‘liq olish uchun yetarli darajada ozuqaga ega 
bo‘lish lozim. Xo‘jalik chorva mollarining ozuqaga bo‘lgan 
ehtiyojidan kelib chiqib, ozuqabop ekin maydonlari yuzasi, 
tashqaridan olinadigan ozuqa hajmi rejasini ishlab chiqadi. 
Buning uchun ozuqa muvozanati va ozuqadan foydalanish rejasi 
tuziladi.
Ozuqa muvozanati 
deb, ozuqaga bo‘lgan yillik ehtiyojni, 
xo‘jalikda yetishtiriladigan va olib kelinadigan ozuqa miqdoriga 
solishtirib ko‘rishga aytiladi.
Sarflanadigan ozuqa birligidan ko‘proq mahsulot olish 
maqsadida, undan rejali foydalanish zarur. Ozuqa bazasini loyi-
halashtirish va ko‘rish, chorvachilik fermasi yoki fermer xo‘jaligi 
tashkil bo‘lmasdan oldin hal etilishi lozim.

---

6
Xo‘jalik ozuqa muvozanatini tuzishda, sug‘oriladigan yerlar 
bilan bir qatorda tabiiy o‘tloqlar, yaylovlardan olinadigan ozuqa 
miqdori ham hisobga olinishi zarur.
Ozuqabop o‘simliklardan ketma-ket ozuqabop donlar, ozuqa 
lavlagisi, yashil konveyerni tashkil etuvchi o‘simliklar ekiladi.
Har bir tur ozuqabop o‘simlik hosildorligini, uning ekin 
maydoniga ko‘paytirib jami yig‘iladigan ozuqa miqdorini 
topamiz.
Sigirlarning ozuqaga bo‘lgan ehtiyojini, unga zarur bo‘lgan 
energiya hisobidan topish mumkin.
Ozuqaga bo‘lgan yillik talabi – dag‘al, suvli-shirali, yashil va 
konsentrat ozuqalarni yozgi va qishki davrda, o‘rtacha kunlik 
beriladigan me’yoridan kelib chiqqan holda hisoblanadi. Bunda 
har bir hayvon turiga oylik o‘rtacha talab, hayvonlar bosh soni 
asosida ma’lum bir davrga, yilga bo‘lgan ozuqa miqdori topiladi.
1.1-jadval
Sigirlarning yillik ozuqa ratsioni tarkibi, to‘yimliligiga nisbatan foiz