B. M. Tojiboyev, D. A. Alijanov chorvachilikda ozuqa tayyorlash va

3.4. Ozuqalarni tayyorlash texnologiyalari
Dag‘al ozuqalar – poxol va dag‘al poyali pichan quyidagi 
chizma bo‘yicha tayyorlanadi: 1) qirqish-me’yorlash-aral-
ashtirish; 2) qirqish-bug‘lash-me’yorlash-aralashtirish; 3) 
qirqish-biologik (biokimyoviy) yoki kimyoviy ishlov berish-
me’yorlash-aralashtirish. Pichan tayyorlashda quyidagi chiz-
madan foydalaniladi: qirqish (8-12 sm uzunlikda)-quritish-
yanchish. Pichan uni turli ozuqa aralashmalariga qo‘shiladi. 

---

24
Pichan yetarlicha quruq bo‘lsa, ozuqani quyidagi chizma 
bo‘yicha tayyorlash mumkin: yanchish-achitish-aralashtirish.
Bu texnologik chizmalar turli variantlarda bа’zi operatsiya 
larning tartibini o‘zgartirib turli maqsadlarda qo‘llanilishi 
mumkin. Birinchi chizma qoramol fermalarida, ikkinchi 
chizma-cho‘chqachilik fermalarida qo‘llaniladi; uchunchi 
chizmadan turli xil chorvachilik fermalarida foydalanish 
mumkin. Konsentratsiyalangan ozuqalar quyidagi chizmalardan 
foydalanib tayyorlanadi:
1) tozalash-maydalash-achitish-me’yorlash-aralashtirish;
2) tozalash-maydalash-me’yorlash-aralashtirish;
3) tozalash-maydalash-me’yorlash-aralashtirish-briketlash;
4) tozalash-undirish.
Dukkakli ozuqalar tozalangandan so‘ng namlanadi. Ikkinchi 
va uchunchi chizmalar bo‘yicha omixta yemlar tayyorlanadi.
Ish chizmalari texnologik jihozlarni tanlash uchun xizmat 
qiladi. Texnologik jarayondagi ishlarning taxminiy chizmasi 
quyidagicha: donni qabul qilish-bunkerga yuklash-bunkerdan 
olish va tozalash qurilmalariga uzatish-iflosliklardan tozalash-
bunkerga uzatish-bunkerdan olish va tashish-maydalash-saqlash 
bunkerlariga uzatish-bo‘shatish-me’yorlash-aralashtirish-tayyor 
ozuqalar chiqarish.
Aslida, ozuqalarni tayyorlash jarayonlari dastlabki mahsu-
lotga yangi xossalar berishga qaratilgan texnologik operatsi-
yalarni bajaruvchi mashinalar yordamida amalga oshiriladi. Bu 
guruhdagi mashinalar texnologik jihozlar kategoriyasiga kiradi. 
Ishlab chiqarish texnologik tizimida mahsulotni bir mashi-
nadan ikkinchi mashinaga uzatish uchun turli transport vosi-
talaridan foydalaniladi. Ularning texnologik tizimini mukam-
mallashtirish jarayonning oqim (potok) usuliga qo‘yilishi uning 
uzluksizligini ta’minlaydi, yuk tushirish va ortish operatsiyalar-
idagi qo‘l mehnatini batamom yo‘q qiladi. Texnologik jiho-
zlarning ishlashi uchun dvigatellar va yuritmalar ham kerak 
bo‘ladi. Ozuqa tayyorlash uchun kerak bo‘ladigan dastlabki 
masalliqlarni tashib keltiruvchi transport mashinalari, shun-

---

25
ingdek texnologik jarayonning me’yorda borishi uchun tizimga 
masalliq yetkazib berib turadigan mashinalar yordamchi jiho-
zlar kategoriyasiga kiradi.