|
a) diagonal kordli; b) R shinasi;
d) R S shinasi. 1 - yostiq qatlami;
2 - karkas; 3 - protektorning olinuvchi
xalqalari
265
Tropik iqlimga m o‘ljallangan shinalar esa yuqori harorat va
namgarchilikda ham mahkam va elastik boiadi.
Bosimi rostlanuvchi shinalar oddiysiga nisbatan profilining
kengligi, kord qatlamining kamligi, tayanch yuzasining kattaligi,
yo lg a solishtirma bosimining kamligi va ilashishi hamda elastikligi
bilan ajralib turadi.
Bu shinalarda havo bosimi 0,05 dan 0,35 MPa gacha o‘zgarishi
mumkin.
Havo bosimining o ‘zgarishi, ekspluatatsiya sharoitiga qarab
bosimini rostlovchi va shina teshilsa, to ‘xtovsiz havo yetkazib
beruvchi maxsus jihozlar bilan amalga oshiriladi.
Bosimi rostlanuvchi shinalar o ‘ta yuqori o ‘tag ‘onlikka ega
avtomobillarda, harorat — 60° dan + 55° gacha b oigan hududlarda
ishlatiladi. Bu turdagi shinalarning xizmat muddati oddiysinikidan
2-2,5 marta kam, yuk k o larish qobiliyati ham kamdir.
Shina rusumlari maxsus belgilanib, uning olcham larini aks
ettiradi. 4.6-rasmga asosan:
d—shina to‘g
1
nning diametri;
В—shinaning eni;
H—shinaning balandligi;
D—shinaning diametri.
Shina olcham lari xalqaro tizimda duym, MDH davlatlarida
mm da yoki aralash olcham da ham beriladi. Masalan, 6.70-15 -
birinchi raqam V ni, ikkinchisi d ni bildirib, ikkalasi duymda berilgan
yoki 260-20 — birinchi raqam V mm da, ikkinchisi d duymda.
Pnevm okatoklar uchun olcham lari DxVxd shaklida b o iib ,
(masalan, 1000x1000x250) mm da olchanadi.
Shina belgilanishida, albatta, uni ishlab chiqaruvchi zavod,
chiqqan sanasi, rusumi, tartib raqami, GOST, tezlik va yuk kolarish
indeksi aks ettiriladi. Tezlik indeksi shartli ravishda shina uchun
ruxsat etilgan harakat tezligini bildiradi. Masalan, L — 120 km/soat,
R— 150 km/soat, Q— 160 km/soat, S— 180 km/soat.
Yuk kolarish qobiliyati indeksi yengil avtomobillar uchun (yuk
avtomobillari uchun kord qatlami me’yori) 75 b o lsa - 3870 N; 85-
5750 N; 103-8750 N va h.k. ni bildiradi.
Z aruriyat b o lg a n d a q o ‘shimcha «Radial»; «Tubeless» —
kamerasiz shinalar uchun; «Sever» — sovuqqa chidamli va h.k.
belgilar ham kiritilishi mumkin.
G lldirakning asosiy qismlaridan biri to ‘g1ndir. U pnevmatik
shinani o'rnatish uchun zarur. T o‘g‘inlar qismlarga ajratilmaydigan
266
т^ЩИВЯДУ^
а )
6
)
4
I
в)
%
^ к з ?
г>
4.8-rasm.
G ild ira k to ‘g‘inlarining turlari:
I-to ‘g ‘in asosi; 3,4-ajraluvchi bort xalqasi; 5,6-elastik q u lf xalqasi
va chuqur; qismlarga ajraladigan; diskli va disksizlarga boiinadi
(
4. 8-rasm, a, b, d, e.f).
Chuqur to ‘g‘inlar
(4.8-rasm,a)
qismlarga ajralm aydigan va
simmetrik boiib, asosan yengil avtomobillar va kichik yuk k o ia ra
oladigan yuk avtomobillariga o in atilad i. Bu tur to ‘g‘inlar katta
bikrligi, kichik massali va ishlab chiqarish osonligi kabi afzalliklarga
ega.
Qismlarga ajraladigan
(4.8-rasm,b,d,e,f)
to ‘g‘inlar asosan yuk
avtomobillari va avtobus shinalarida ishlatiladi.
Qismlarga ajraladigan to‘g‘in
(4.8-rasm,b)
ikki boiakdan, to‘g‘in
asosi (1) va ajraluvchi bort xalqasi 3 dan iborat. Xuddi shunday
to‘g‘inning uch boiak d an iborati
(4.8-rasm,d)
ham bo iib , u to‘g‘in
asosi (1), ajraluvchi bort xalqasi (4) va elastik qulf xalqasi 5 dan
tuzilgan. Disksiz to 'g inning segmentli "Trilleks" turi
(4.8-rasm,e)
radius bo'yicha boiingan ikkita kichik va bitta katta sektordan iborat.
To‘g‘in sektorlarining birlashish joyi (qulfi)ga mexanik ishlov
berilgan. T o ‘g ‘in ikkita konussimon yuzasi bilan oltita spitsali
gupchakka oikaziladi. Sektorlarning birlashish joyi spitsalarga
joylashgan. T o‘rt bo iak d an iborat to ‘g‘in
(4.8-rasm,f)
uning asosi
(1), ajraluvchi bort xalqasi (4), elastik bort xalqasi (5) va oikazish
xalqasi (
6
)dan iboratdir.
«Tiko» avtomobilining gildiragi shtampalanib tayyorlangan disk
va to ‘g‘indan iborat, qismlarga ajralmaydigan turiga mansub.
0 ‘lchamlari 4.00 V xl2. Shinasi radial turiga kirib, kamerasiz,
oicham lari 135R12S yoki 70R12S. Shinadagi bosim birinchisi uchun
0,18 MPa, ikkinchisiniki 0,19 MPa.
267
«Neksiya» avtomobilining g'ildiragi qismlarga ajralmaydigan,
p o latd a n yasalgan 5,5 Jxl3 yoki aluminiy qotishmasidan 5,5 Jxl4
rusumlidir. Shinaninguch turdagisiishlatiladi: 155SR13,175/70R13,
185/60R14H. Uchchala turdagi shina ham radialdir va kamerasiz.
Shinaga to'g'ri kelgan yuklamaga qarab, uning bosimi har xil bo'ladi.
Shina
rusumi
Salonda 3 kishi bo'lganda,
shina bosimi, M Pa
Salonda 5 kishi bo'lganda,
shina bosimi, M Pa
old
g'ildirak
orqa
g'ildirak
old
g'ildirak
orqa
g'ildirak
155 SR13
0,18
0,16
0,19
0,24
175/70R13
0,18
0,16
0,19
0,24
185/60R14H
0,21
0,19
0,22
0,24
«Damas» avtomobilining g'ildiragi 4.00Vxl2 rusumli bo'lib,
konstruksiyasi «Tiko» avtomobilining o'zginasidir. Bu g'ildirakka
155R12C-6PR rusumli shina kiygaziladi. Shina radial turidagi bo'lib,
kamerasizdir.
SamKochAvto rusumidagi avtomobillarda qismlarga ajraluvchi
g'ildiraklar ishlatiladi. SamKochAvto M24.9, M24.12, M50, M29
turbo, M23.9, M23.12 avtobuslarida va 65.9, 80.12 yuk tashuvchi
avtomobillarda 7.50 x 16S-12ZK rusumli shinalar va 5.5F-16SDC
rusumli g'ildiraklar ishlatiladi. Shinalar kamerasiz va radial.
SamKochAvto 120.14,85.12,85.14, rusumli yuk avtomobillarida
esa 8.50x17.5S - 12PR shinalari ishlatilgan. Bu shinalar kamerasiz
va radial bo'lib, asfalt-beton yo'llarga ekspluatatsiya qilishga
m o'ljallangan. Sam KochAvtoda esa 6.50xl6S-10PR o'lcham li
shinalar qo'llanilgan.
Do'stlaringiz bilan baham: |
