|
Tashkiliy ta’minot- bu axborot tizim ishlab turishi uchun zarur bo‘lgan xodimlarning o‘zaro va texnik vositalar bilan munosabatlarini aniqlovchi usullar va vositalardan iborat.
Tashkiliy ta’minot quyidagilardan iborat:
Axborot tizim o‘rnatiladigan korxonaning mavjud boshqaruv tizimining tahlili, avtomatlashtirilishi zarur bo‘lgan masalalarni aniqlash;
Masalalarni kompyuterda echishga tayyorlash. Bunga axborot tizimni texnik loyihasini tuzish uchun topshiriq va axborot tizimni foydaliligini texnik-iqtisodiy jihatdan asoslash ham kiradi.
Tashkilotning tarkibi va strukturasi haqida boshqaruv qarorini ishlab chiqish, tashkilot boshqaruv tizimini foydaliligini oshirishga qaratilgan masalalarni echish metodologiyasini ishlab chiqish.
Huquqiy ta’minot- bu axborot tizim ishlab turishi uchun zarur bo‘lgan huquqiy normalar bo‘lib, axborot tizimini yaratish, faoliyat ko‘rsatish, axborotni olish, ishlov berish va foydalanish qoidalarini aniqlab beradi.
Huquqiy ta’minot tarkibiga davlatning qonunlari, farmonlari, qarorlari va davlat tashkilotlari, vazirliklarning, mahalliy davlat organlarining buyruqlari, ko‘rsatmalari, normativ hujjatlari va boshqalar kiradi. Huquqiy ta’minot tarkibida umumiy qism (ixtiyoriy axborot tizimning faoliyatini belgilaydi), mahalliy qismni (konkret axborot tizim faoliyatini belgilaydi) ajratish mumkin.
Undan tashqari, huquqiy ta’minotda axborot tizimni tayyorlovchi loyihachi va uni tayyorlashga buyurtma bergan buyurtmachi munosabatlari ham belgilanib beriladi.
Axborot tizimni ishlab turish etapidagi munosabatlarning huquqiy ta’minot quyidagilardan iborat:
Axborot tizimning statusi,
Xodimlarning huquqlari, burchlari va majburiyatlari,
Boshqaruvning ayrim jarayonlarining huquqiy ta’minoti,
Axborotni yaratish, foydalanish tartiblari va hakazo.
Axborot tizimlarda echilishi mumkin bo‘lgan masalalarni 3 turga bo‘lish qabul qilingan: strukturalanadigan (formallashtiriladigan) masalalar, strukturalanmaydigan (formallashtirilmaydigan) masalalar va qisman strukturalanadigan (qisman formallashtiriladigan) masalalar.
Strukturalanadigan (formallashtiriladigan) masalalar-masalaning barcha elementlari orasida matematik bog‘lanishlar aniq.
Strukturalanmaydigan (formallashtirilmaydigan) masalalar- masalaning barcha elementlari orasida matematik bog‘lanishlar aniqmas.
Qisman strukturalanadigan (qisman formallashtiriladigan) masalalar- masalaning ayrim elementlari orasida matematik bog‘lanishlar mavjud xolos.
Strukturalanadigan masalalarda masala matematik modellar orqali bayon etiladi va echimi uchun aniq algoritm va dastur ishlab chiqish mumkin. Bunday axborot tizimlarda ishlash to‘la avtomatlashlashgan bo‘ladi va xodimning ishtiroki juda past.
Strukturalanmaydigan masalalarda masala uchun matematik modellar tuzish mumkin bo‘lmaganligidan, algoritmlar ishlab chiqish juda qiyin. Bu masalalarda axborot tizimlar ishlatish imkoniyatlar uncha ko‘p emas.
Bunday hollarda QQQ (qaror qabul qiladi). inson tomonidan evristik tasavvurlar asosida, tajribaga tayanib amalga oshiriladi. Masalan, guruh talabalari orasidagi munosabatlarni matematik nuqtai nazardan bayon etish mumkin emas.
Boshqaruv hisobotlarini yaratish
143-rasm. Axborot tizimini strukturasi
Qisman strukturalangan tizim 2 turga bo‘linadi:
A) Boshqaruv hisobotlari yaratadigan va ma’lumotlarni qayta ishlaydigan axborot tizimlari (qidirish, tartiblash, yiriklashtirish, filtrlash). Hisobotdagi axborot asosida menedjer QQQ.
B) Alternativ echimlar topish mumkin bo‘lgan axborot tizimlar. QQ taklif etilgan alternativ echimlardan birini tanlashdan iborat bo‘ladi.
Boshqaruv hisobotlari yaratadigan axborot tizimlar foydalanuvchini qo‘shimcha axborot bilan ta’minlab, MO dagi axborotni qisman qayta ishlash imkoniyatini beradi.
Modellashgan axborot tizimlarning asosiy funksiyalari quyidagilardan iborat:
Tipik matematik modellar muhitida ishlash, jumladan,
“ ... bo‘lishi uchun nima qilmoq kerak”, “...bo‘lsa nima bo‘ladi” kabi modellashgan masalalarni echish, sezgirlikni tahlil qilish va hakazo.
Modelning dastlabki ma’lumotlarini va cheklanishlarini tez (operativ) tahrirlash,
Modellashning natijaviy ma’lumotlarini va cheklanishlarini tez va adekvat (mos holda) interpretatsiya qilish, ekspert axborot tizimlarida alternativ echimlar ekspert tizimlardan va sohaning ekspertlari (bilimdoni) maslahatlari asosida olinadi.
Foydalanuvchining ekspert qo‘llab-quvvatlash 2 etapli bo‘ladi.
1-etapda, boshqaruvda vujudga keladigan va ko‘p uchraydigan vaziyatlar uchun tayyor tipik alternativ echimlar fondi yaratiladi. Alternativ echim shu fonddan tanlanadi.
2-etapda, 1-etapda uchramaydigan vaziyatlar uchun alternativ echimlar ma’lumotlar bazasidagi axborotlar uchun ularga ishlov berish qoidalari va sintezlangan alternativlar uchun protseduralar asosida yangi alternativ echimlar tanlanadi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
