Axborot tizimlarining tuzilishi va ta’minlovchi qismlari

Operativ darajadagi axborot tizimlar. Mutaxassislar uchun axborot tizimlar. Bu erda ikki xil axborot tizimlar mavjud bo‘lishi mumkin: mutaxassis-bajaruvchilar va mutaxassis-quyi bo‘g‘indagi menedjerlar uchun axborot tizimlar.
Operativ darajadagi axborot tizimlar mutaxassis-bajaruvchilarning shartnomaviy savdo-sotiq ishlari (schetlar, nakladnoylar, oyliklar, kreditlar, xom ashyo va materiallar oqimi...) haqidagi ma’lumotlarini qayta ishlaydilar. Bu darajadagi axborot tizimlarning maqsadi-joriy vaziyat haqidagi so‘rovlarga javob berish va firmaning shartnomaviy ishlarini kuzatib borishdan iboratdir. Bu talablarga javob berish uchun axborot tizimlar sodda, uzluksiz ishlovchi, aniq axborot beruvchi bo‘lishi kerak.
Operativ darajadagi masalalar, maqsadlar, axborotlarning manbalari oldindan aniqlangan va yuqoridarajada strukturalangan. Echimlarni topish aniq algoritm asosida programmalashtirilgan.
Operativ darajadagi axborot tizimlar firmani tashqi dunyo bilan bog‘lovchi zveno bo‘lib xizmat qiladi. Agar tizim yomon ishlasa, tashkilot axborotni tashqaridan yo olmaydi yo chiqarmaydi. Undan tashqari, mazkur tizim boshqa tizimlar uchun asosiy axborot beruvchidir, chunki u operativ va arxivlangan axborot ishlab chiqadi. Operativ axborot tizimning o‘chib qolishi negativ vaziyatlarga olib kelishi mumkin.
Misollar. Operativ darajadagi axborot tizimlar: bank depozitlari uchun axborot tizimlar,zakazlarni qayta ishlovchi axborot tizimlar, aviabiletlarni registratsiya qiluvchi axborot tizimlar (faraz qilaylik tizim ishlamay qoldi, nimalar ro‘y berishini o‘ylab ko‘raylik), oyliklarni berish uchun axborot tizimlar.
Operativ darajadagi mutaxassis-menedjerlar uchun axborot tizimlar ma’lumotlar bilan ish olib borayotgan mutaxassislar,injenerlar va loyihachilar uchun ish unumi va mahsulotning ko‘paytirishda yordam beradi. Bunday axborot tizimlarning maqsadi-yangi ma’lumotlarni tashkilotga kiritish va qog‘oz hujjatlarnini qayta ishlash. Bu erda ikki xil axborot tizimlar bo‘lishi mumkin:
Bunday darajadagi axborot tizimlar ma’lumotlar bilan ishlovchi mutaxassislar uchun injenerlar, loyihachilarning ish unumini va miqdorini oshiradi. Ular tashkilot uchun yangi ma’lumotlarni yaratadi va qog‘ozli hujjatlarni qayta ishlaydi. Bunday axborot tizimlarni 2 guruhga bo‘lish mumkin:
Ofisni avtomatlashtiruvchi axborot tizimlar;
Bilimlarni qayta ishlovchi axborot tizimlar.
A) Ofisni avtomatlashtiruvchi axborot tizimlar o‘zining soddaligi va ko‘p tarmoqli ekanligi bilan tashkiliy darajadai xodimlar tomonidan keng foydalaniladi. Ulardan o‘rta bo‘g‘im ishchi xodimlari: buxgalterlar, sekretarlar, klerklar keng foydalanishadi. Asosiy maqsad-ma’lumotlarni qayta ishlash, ish unumini oshirish, kanselyariya ishlarini soddalashtirish. Bu tizimlarda quyidagi ishlar bajariladi:
-turli xil matnlarni turli xil redaktorlarda qayta ishlash;
-hujjatlarni arxivlash;
-elektron kalendar va yozuv daftarlarida kundalik ishlarni qayd qilish;
-elektron va audio pochtani kuzatib borish;
-video- va telekonferensiyalarni olib borish.
B) Bilimlarni qayta ishlovchi axborot tizimlar, jumladan ekspert tizimlar, injenerlar, yuristlar, olimlarga kerak bo‘lgan bilimlarni o‘zida saqlab yangi mahsulot yaratishga yordam beradilar. Ularning asosiymaqsadlari- yangi axborot va yangi bilimlar yaratish.