Avtomobil indd

 Dizel yonilg‘ilarining metallarga korrozion ta’siri
Dizel yonilg‘ilari tarkibida, benzindagi singari, suvda 
eriydigan kislotalar, ishqorlar, organik kislotalar, suv va 
oltingugurt birikmalari borligi detallarning korrozion yemi-
rilishini tezlashtiradi. 
Davlat standarti talablariga binoan, dizel yonilg‘isida suvda 
eriy digan kislotalar, ishqorlar va suv bo‘lishiga ruxsat etilmaydi. 
Orga nik kislotalar yonilg‘i saqlanadigan metall sig‘imlarga 
va silindr porshen guruhi detallariga kuchsiz korrozion ta’sir 
ko‘rsatadi. 
Tekshirishlarning ko‘rsatishicha, kislotalilik darajasi yuqo ri 
bo‘lgan yonilg‘idan foydalanilganida forsunkalarning unum-
dorligi 7 barobar pasayadi, plunjerlar jufti va kompressor 
halqalari ning yeyilishi 2 barobar ortadi. Shuning uchun texnik 
shartlarda dizel yonilg‘isining kislotalilik soni 5 mg KOH/100 
sm
3
dan ortiq bo‘lishiga ruxsat etilmaydi. 
Korrozion yemirilishlarning ortishiga yonilg‘i tarkibidagi 
oltingugurtli birikmalar kuchli ta’sir ko‘rsatadi. Oltingugurt 
miqdori ortishi bilan, korrozion yemirilish sezilarli darajada 
ortadi. Oltingugurtli birikmalarning zararli ta’siri harorat 
pasayishi bilan yana-da ortib ketadi.
3.3- rasm. 
Yonilg‘i nasosi plunjerlar juftining korrozion yemirilishiga 
x 
merkaptanlarni sinash davomiyligi 
τ
 ga bog‘liq holdagi tasiri:
1
– kam oltingugurtli yonilg‘i; 
2 – 
tarkibida 0,025% merkaptanlar 
bo‘lgan yonilg‘i. 

---

86
87
Oltingugurtli yonilg‘ilarning ishlatilishi motor moyining 
eskirish jarayoni tezlashishini, moy filtrlovchi elementlarida 
to‘planadigan cho‘kindilar miqdorining ortishini va divigatelda 
qurum hosil bo‘lishini jadallashtiradi. 
Yonilg‘i tarkibidagi oltingugurtli birikmalarning dvigatel 
detallariga korrozion ta’sirini kamaytirish uchun porshenning 
yuqorisidagi kompression halqalari va gilzalarning yuqori qismi 
antikorrozion qoplam bilan qoplanadi, buning natijasida ushbu 
detallarning yemirilishi kamayadi. 
Dizel yonilg‘isi sifatini yaxshilashning asosiy yo‘nalishi 
yonilg‘i tarkibidagi oltingugurtli birikmalar miqdorini 
kamaytirishdir. Bu jarayon gidrotozalash qurilmalarida amalga 
oshiriladi. 
Oltingugurtli yonilg‘ini ishlatishda kelib chiqadigan no-
qulaylikni tasavvur qilish uchun quyidagi misolni keltiramiz. 
Tarkibida 1 foiz oltingugurt bo‘lgan 1 tonna yonilg‘i yonganida, 
20 kg oltingugurt angidrid hosil bo‘ladi. Hosil bo‘lgan 
oltingugurt angidrid, o‘z navbatida, 25 kg oltingugurtli kislota 
hosil qiladi. Natijada bunday yonilg‘i ishlatilganida, dvigatel 
detallarining yemirilishi (tarkibida 0,2 foiz oltingugurt bo‘lgan 
yonilg‘iga nisbatan) 2–3 barobarga ortadi. 
Davlat standarti bo‘yicha, yonilg‘i tarkibidagi oltingugurt 
miq dori 0,2–0,5 foizgacha etib belgilangan. Tarkibida 0,2 
foizgacha oltingugurt bo‘lgan yonilg‘ilar dvigatelning ish 
jarayonida noqulayliklar keltirib chiqarmaydi. Shuning uchun 
bunday yonilg‘ilardan hech qanday chegarasiz foydalanish 
mumkin. Tarkibidagi oltingugurt miqdori 0,2 foizdan ortiq 
bo‘lgan yonilg‘ilardan dvigatelning moylash tizimidagi moy 
tarkibida ishqoriy komponentlar bo‘lganidagina foydalanishga 
ruxsat etiladi. 
3.8.