Avtomatika va energetika

9.1- rasm. Ikki naychali manometrning chizmasi.

Ikki vertikal tutash naycha 1, 2 metall yoki yog‘och asos 3 ga mahkamlangan. Naychalar ishchi suyuqlik bilan nol belgisigacha to‘ldiriladi. 1 naychaga o‘lchanayotgan bosim ulanadi, 2 naycha esa atmosfera bilan bog‘langan. Bosim farqini o‘lchashda ikkala naychaga o‘lchanayotgan bosim keltiriladi. Suyuqlik ustunining H balandligi bosimlar farqini muvozanatlaydi:

p₁ - p₂ = rgH,

bundan (9.4)

Bunda: r — ishchi suyuqlikning zichligi, kg/m³; g — tezlanish kuchi, m/s².

Standartli ikki naychali U-simon suyuqlikli manometrlarning O‘zDav standartlariga ko‘ra balandligi h 20 ± 5 °C haroratda ±2 mm dan ortmaydi. Manometrlarning yuqori o‘lchash chegaralari 10, 100, 250, 400, 600, 1000 mm qatorda o‘rnatilgan. Bu holda o‘lchash vositasining keltirilgan xatoligi 0,2 dan 2% gacha orasida bo‘lishi mumkin.

Ko‘rsatkich xatoligi shkalaning darajalanishi noaniqligidan (O‘zDav standartiga ko‘ra u 0,2—0,4 mm dan ortmaydi), kapillar kuchlari ta’siridan (0,1—0,2 mm); manometrning vertikal (tik) holati to‘g‘ri emasligidan (2° og‘ishida xatolik 0,06 % ni tashkil qiladi) va, eng muhimi, o‘lchash noaniqligidan kelib chiqishi mumkin. Maxsus qurilmalar yordamida ko‘rsatkichni ±1 mm dan aniqroq olish qiyin.

Suyuqlik ustuni balandligini topish uchun ikki marta ustun balandliklarini, bitta tirsakdagi kamayishini, ikkinchisida esa ko‘payishini o‘lchab chiqish zarur va ularning qiymatini qo‘shish lozim, ya’ni H=h₁+ h₂.

Bitta naychadagi balandlikni aniqlab, olingan natijani ikkiga ko‘paytirish mumkin emas, chunki naychalardagi shishaning diametrlari har xil bo‘lishi sababi olingan natijalarda qo‘shimcha xatoliklar paydo bo‘lishi mumkin. U-simon manometrlarning asosiy ekspluatatsion kamchiligi, ya’ni ikki ustundan hisoblash zarurati bir naychali (kosali) manometrlarda bo‘lmaydi (9.2- rasm).