Avtomatika va energetika

Mavzu: Suyuqlik manometrlari. Deformatsion va yuk porshenli manometrlar.

Bosim eng ko‘p o‘lchanadigan fizik kattaliklar sirasiga kiradi. Issiqlik va atom energetikasida, metallurgiyada, kimyoda va boshqa turli sohalarda ko‘pgina texnologik jarayonlarning kechishini nazorat qilish gaz va suyuqlik muhitlarida bosim yoki bosim farqlarini o‘lchash bilan bog‘liq.

Bosim Xalqaro sistemasida paskal (Pa) birligi bilan o‘lchanadi, u bir nyuton kuchi bilan 1 m2 maydonga (N/m2) ta’sir qilinadigan kuchga teng. Pa birligi kichik bo‘lgani uchun, karrali kPa va MPa birliklar keng qo‘llaniladi. Undan tashqari, sistemadan tashqari birliklardan, ya’ni bar, mm.sim.ust. va mm.suv.ust. ham foydalaniladi. Bu birliklar СI sistemasi birliklari bilan quyidagi munosabatlarga ega:

1 bar = 1•10⁵ N/m²,

1 mm.sim.ust. = 133,322 N/m²,

1 mm.suv.ust. = 9,80665 N/m².

Hozirgi paytda texnikada boshqa sistema MKGSS qo‘llaniladi (metr, kilogramm-kuch, sekund), bunda bosimning asosiy birligi sifatida yo kg-k/m² yoki sistemadan tashqari texnik o‘lchovlar birligi kg-k/sm² = 10⁴ kg-k/m² qo‘llaniladi. Oxirgi birlik N/m² birligi va sistemadan tashqari birliklari bilan quyidagi munosabatlarga ega:

1 kg-k/sm² = 9,80665•10⁴ N/m²,

1 kg-k/sm² = 0,980665 bar,

1 kg-k/sm² = 10^-4 mm.suv.ust.,

1 kg-k/sm² = 735,566 mm.sim.ust.

Kilogramm-kuch santimetr kvadratiga va metr kvadratiga, u son jihatidan millimetr suv ustuniga teng birliklardan foydalanishga ruxsat berilgan. 5 jadvalda birliklar orasidagi munosabatlar berilgan.