Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Ders Notları Öğr. Gör. Ali Yayla

Türkçülük 
Devletin kurtuluş ve yükselme çaresini, millî varlığını, millî duygu 
ve ülküsünü Türk milletinin tek vücut olmasında aramıştır. Böyle-
ce Osmanlı Devleti, birbirine sıkı sıkıya bağlı ve aynı soydan gele-
cek bir sosyal dayanak bulmuş olacaktı. Osmanlı devletinin bayra-
ğı altında şuursuz bir hayat yaşayan Türkler, millî duygunun 
uyanmasıyla yeniden eski güçlü günlerine dönecektir. Türkçülük 
düşüncesi, Osmanlıcılık ve İslâmcılık akımlarının tesirlerinin fazla 
olduğu dönemlerde etkili olamamış, II. Meşrutiyet döneminde Ziya 
Gökalp tarafından sosyolojik temellere oturtulmaya başlanmıştır. 
Bu dönemlerde ortaya çıkan tüm fikir akımlarını değerlendirdiği-
mizde en tutarlı, en ileriye dönük ve en çağdaş olanının Türkçülük 
akımı olduğunu söyleyebiliriz.
Bu akımın savunucularına göre; Osmanlı Devleti’nin kurtarılması 
ancak, imparatorluk sınırları içinde yaşayan Türklere bit ülkü bir-
liği, milli şuur aşılanarak sağlanabilir. Osmanlı Devleti’nin bünye-
sinde yer alan ayrı dinden ve ayrı ırktan toplulukların bağımsızlık 
kazanmak için başkaldırmaları Osmanlı Devleti’ni zayıflatmıştır.
Bunu önlemenin ve devleti güçlendirmenin yolu Türk milletine yeni 
bir canlılık, bir silkiniş ve kendi benliğine dönüş yaratmaktır. Fikir 
adamı Ziya Gökalp’in Türkçülüğe olan katkıları bu akımın güçlen-
mesini sağlamış, milliliğe yöneliş ve milli kurtuluş hareketinin ya-
rarlandığı en tutarlı düşünce ve çabaları oluşturmuştur. Kabul et-
mek gerekir ki, bir devlet için en yüce ve en kutsal güç, o devletin 
temelindeki millettir. Millet ve Türklük bilinci Osmanlı Devleti’nin 
yıkılma noktasına gelmesine kadar hiçbir Türk’ün kafasında ve yü-
reğinde yer etmemiştir. Devletin içinde bulunduğu dinî yapı ve dinî 
kuralların bütün toplumu her yönüyle sarmalaması Türk olma, 
Türk milletinden olma düşüncesinin doğmasına imkân tanımamış-
tır
18
. 
Batıcılık 
Bu düşünce de batılılaşma hareketiyle birlikte başlar. Batının sos-
yal, siyasî ve felsefî görüşlerinin alınması anlayışıdır. Basit taklitçi-
likten öteye gidememiş, batının bilimsel ve teknik gelişmelerinden 
çok, şekli kopya ettiği için başarılı olamamıştır.
18
Suna Kili, 
Türk Devrim Tarihi,
T. İş Bankası Yayınları, İstanbul 2001, s. 232 
v.d. 

---

Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Ders Notları Öğr. Gör. Ali YAYLA 
 
Sayfa 22 / 174