Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Ders Notları Öğr. Gör. Ali Yayla

 
Zürih (13 Şubat 1959) ve Londra Antlaşmaları (19 Şubat 1959) 
 
Kıbrıs Sorunu 1954 yılı itibariyle Türkiye’nin gündemine girmeye 
başlamıştır. Yunanistan, İngiltere’nin sömürgesi olan adanın ken-
disine verilmesini istiyordu. Kıbrıslı Rumlar Yunanistan’a bağlan-
ma isteklerini (Enosis) gerçekleştirebilmek için kanlı adadaki Türk-
76
Menderes Risâle-i Nurların ilk kez serbestçe basılması için 1956’da talimat 
vermiş ve kağıt tahsisi yapmıştır. 

---

Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Ders Notları Öğr. Gör. Ali YAYLA 
 
Sayfa 166 / 174
ler’e saldırılar da dahil her yolu deniyorlardı. 1955 yılında İngiltere 
konuyu incelemek üzere Londra’da bir konferans topladı
77
.
Türkiye ada üzerindeki iddiasını “Kıbrıs Türktür, Türk Kalacaktır” 
sloganıyla ortaya koydu. Bu iddia daha sonra “Ya Taksim, Ya 
Ölüm” şekline dönüşmüştür. Sonuç olarak 13 ve 19 Şubat 1959 
tarihlerinde yapılan Zürih ve Londra antlaşmalarıyla Kıbrıs’ın ba-
ğımsız olması, fakat İngiltere, Türkiye ve Yunanistan’ın adada özel 
haklarının bulunması kararlaştırıldı. (Garantörlük hakkı.) İngiltere 
adadaki büyük hava üslerini bulundurmaya devam edecek, Türki-
ye ve Yunanistan da birer askerî garnizon bulunduracaklar, her üç 
devletin de Kıbrıs’a müdahale hakkı olacaktı. Kıbrıs Anayasası hü-
kümet ve parlamentoda Türkler’e bazı özel haklar da tanıyordu. 
Düzenin işleyişine Federal Almanya’dan bir yargıç nezaret edecekti. 
Kıbrıs Cumhurbaşkanlığına Başpiskopos Makarios, yardımcılığına 
Dr. Fazıl Küçük seçildiler. Kıbrıs Sorunu şimdilik kaydıyla çözül-
müş gibi görünse de Rumlar rahat durmayacak, Türkiye Cumhuri-
yeti 24 Temmuz1974’de bu anlaşmaların kendisine verdiği “garan-
tör devlet” hakkını kullanarak Kıbrıs’a müdahale edecektir.
17 Şubat 1959’da antlaşmayı imzalamak için Londra’ya doğru 
uçan Adnan Menderes’in uçağı, sis ve aniden çıkan bir fırtına so-
nucu Londra’ya 25 kilometre uzaklıktaki bir ormana düşmüştür. 
Kazada 14 kişi ölmüş, 6 kişi de yaralanmış, kaza sırasında ayağı 
uçağın tabanına sıkışan Adnan Menderes, ters düşen uçakta tepe 
taklak asılı kalmış ve kazayı ufak tefek sıyrıklarla atlatmıştır
78
.