Асосий жараёнларнинг турлари. Гидромеханик, иссиқлик ва моддалар алмашуви жараёнларининг бирликлари. Ўхшашлик назарияси асослари. Физик катталикларнинг ўлчов тизимлари

Машина ва қурилмаларга қўйиладиган талаблар

Машина ва қурилмаларга қуйидаги талаблар қўйилади: қурилма ёки машина юқори самарали (юқори иш унумдорли), ишончли, кам энергия ва металл сарфлайдиган, ҳавфсиз иш ташкил этиш талабларини қондирадиган ва эксплуатация жараёнида хизмат кўрсатиш учун қулай бўлиши керак.

Қурилманиг узоқ муддат мобайнида ва бетўхтов ишлашининг қатъий шартлари бўлиб унинг механик ишончлилиги ва конструктив мукаммаллиги ҳисобланади. Қурилманинг механик ишончлилиги мустаҳкамлик, қаттиқлик, турғунлик, герметиклик (зичлик) каби хоссаларини характерлайди. Мустаҳкамлик эса қурилма конструкциясининг узоқ муддат мобайнида ва ҳавфсиз иш ташкил этиш билан узвий боғлиқдир.
Конструкция мукаммаллиги қурилманинг соддалиги, кам металл сарфлаши, технологик мойиллиги ва юқори ф.и.к. билан характерланади.
Эксплуатацион афзалликлари - соддалиги, эксплуатация даврида кичик сарфлар ва хизмат кўрсатиш учун қулайлиги билан характерланади.
Конструкциянинг мукаммаллик даражаси техник-иқтисодий кўрсаткичлар: қурилманинг иш унумдорлиги, сарф коэффициентлар, эксплуатацион нарх ва сарфлар, ҳамда тайёр маҳсулот таннархи билан характерланади.
Одатда, технологик тизимларда стандарт қурилма ва машиналар ишлатилиши зарур.
Кимё ва озиқ-овқат саноатлар илмий-тадқиқот ва лойиҳалаштириш институтларининг лойиҳалашга сарфларини камайтириш, маҳсулот нархини пасайтириш ва серияли ишлаб чиқаришни ташкил этиш учун қурилмаларни типларга ажратиш ва нормаллаштириш ишини ўтказишади. Қурилмаларни лойиҳалашда асосий, таянч ҳужжат бўлиб давлат стандартлари, соҳа нормаллари, техник шартлар, қўлланма ва нормалар хизмат қилади.
Машина ва қурилма конструкциялари баҳоланганда, уларнинг техник-иқтисодий характеристикалари муҳим аҳамиятга эга. Кам энергия сарф қилиб тайёр маҳсулот олиш имконини берадиган қурилма ва машиналар оптимал қурилма (ёки машина)лар деб ҳисобланади.
қурилма ва машиналар оптимал режимларда ишлаши шарт. Бундай режимларни аниқлаш оптималлик критерийсини танлашга боғлик. ўз навбатида оптималлик критерийси бир қатор параметрлар: температура, босим, сарф, тозалаш даражаси ва бошқаларга боғлиқ бўлиши мумкин. Кўпинча, иқтисодий оптималлик критерийларидан ҳам фойдаланилади. Бу критерий жараённинг энергетик, меҳнат ва бошқа сарфларини характерлайди. Ундан ташқари, технологик, статистик, термодинамик ва бошқа оптималлик критерийларини ҳам қўллаш мумкин.
Лекин, охирги йилларда қурилма ва жараёнларни таҳлил қилишда эксергетик* усулни (чуқур, ҳар томонлама) қўллаш кенг миқёсда тарқалмоқда.