Ashyoshunosligi

Erigan temirni purkash
usuli bilan ishga yaroqsiz ternir qismlar 
va b o claklar yuzasidagi qatlamdan tozalab oshirib ta ’mirlash 
mumkin. Ternir yuzasiga tuyilgan dala shpati, kvars, tuproq va 
buradan tashkil topgan aralashmani eritib bosim ostida purkaladi. 
Natijada, temirni zanglashdan saqlaydigan har xil rangli emal 
bo‘yoq qatlami hosil bo‘ladi. Ushbu usul bilan vanna, rakovina 
va boshqa santexnika buyumlari metall harorati 750—800°C ga 
teng bo‘lgan maxsus o‘choqlarda emal bilan qoplanadi. Xuddi shu 
usul bilan ternir yuzasiga yupqa oynani eritib yopishtirish mumkin. 
Juda zararh suyuqliklar uchun ternir quvurlaming ichki va tashqi 
yuzalarini shisha bilan qoplab, ularning zanglashga chidamliligi 
oshiriladi. Ternir buyumlarni parda hosil qiluvchi lok-bo‘yoq 
ashyolar bilan zanglashdan saqlash usuli qurihshda ko‘p ishlatiladi.
346

---

Temir ashyolarning estetik xossalari keng doirada boshqariladi
Rangiar isnlatilish jarayonida ham o'zgaradi. Mis va lining 
qotishmalari havoda oksidlanadi. Shuning uchun yupqa parda -
pantina bilan himoyalanadi. U ishlatihshi jarayonida turli rangiarga 
o‘tis.hi mumkin. Oksidlanish jarayonidan metaUarning o‘ziga xos 
tuslari olishda foydalanish mumkin. Bunday hollarda oksidlanish 
jarayoni tugagandan keyin metall lok bilan qoplanadi.
Ternirga tashqi muliitdan ta’sir etuvchi zararli moddalar ta’sirida 
va unirig yuzasida kimyoviy yoki elektr kimyoviy reaksiya bolganda 
buzihsh boshlanadi. Bu jarayon 
zanglash 
deb ataladi. Kimyoviy 
zanglash — zararh muhitda temir yuzasida hosil boladigan reaksiya 
natijasida qum oq-qum oq oksidlar ajraladi. Buning sababi — 
kislorod bilan nam ning havodagi karbonat angidrid, xlcr. 
oltingugurt gazlari yoki kislotalar bilan kimyoviy reaksiyaga kirishit 
zanglashidir, To‘yingan ishqor eritmalari ham temirni yemiradi 
Temir va uglerodli qotishmalarga NaCl, MgCl2, CaCl2 ammoriy, 
nordon azot kabi tuzlar zararh ta’sir ko‘rsatadi. To‘yingan