Асаб тизимини текшириш усуллари (методик қўлланма) Тошкент – 2002



Download 218 Kb.
bet12/15
Sana24.02.2022
Hajmi218 Kb.
#220590
TuriТопик
1   ...   7   8   9   10   11   12   13   14   15
Bog'liq
Методичка Неврологик статусни текшириш усуллари

Кўрув гнозияси. Буни текшириш учун врач беморга таниш бўлган нарсаларни (китоб, дафтар, ручка) кўрсатиб, уларнинг нималигини айтиб бериш сўралади. Бунинг учун бемор кўрсатилаётган нарсаларни аниќ кўрганлигига ишонч хосил ќилиш лозим. Кўрув агнозиясида нарсаларни билиш (таниш) ќийинлашади ёки имкони бўлмайди.
Эшитиш гнозияси. Бунинг учун бемордан кўзини юмиш сўралади ва шовќин манбаини айтиш сўралади. Масалан: соатнинг чиќиллашини, шиша стаканнинг жиринглашини, радиода сухандон товушини билиш. Буни текширишдан олдин беморнинг эшитиши саќланганлигига икрор хосил ќилиш лозим.
Эшитиш агнозиясида товушларнинг характерини билишнинг имкони бўлмайди ёки ќийинлашади.
Хидлов ва таъм агнозияси. Бунинг учун бемордан кўзини юмиш сўралади ва айрим таом ёки дорининг характерли хиди ва таъми сўралади. Текширишдан олдин беморнинг хид ва таъм билишининг саќланганлигига ишонч хосил ќилиш лозим.
Хидлов ва таъм агнозиясида жавоблар ёлѓон ёки аниќмаслиги кузатилади.
Стереогноз алохида бўлинади: бунда бемордан кўзини юмиш сўралади ва унинг ќўл кафтига бирор бир нарса (калит, ќалам, гугурт, кўз ойнак) ќўиилади ва унинг нималиги сўралади. Текширилаётган ќўлда сезги бузилмаган бўлиши лозим.
Астереогнозда нарсаларнинг нималигини билишнинг иложи бўлмайди ёки ќийинлашади.
Тана тузилиши. Буни текширишда бемор берилган саволларга жавоб бериши сўралади, масалан: унинг ўнг томони ва чап ќўли ќаерданлиги, унинг неча ќўли ва оёѓи борлиги, фалажлик бор йўќлиги?
Тана тузилишини билишнинг бузилганлиги натижасида жавоблар тўѓри бўлмайди, масалан: ўнг томонининг ўрнига чап ќўлини кўрсатиши, учта оёѓи борлигини сезиш ва бошќалар.


Пардали (менингиал) симптомлар. 2с.9с.
Менингиал симптомларнинг асосида, бош мия пардаларининг таъсирланиши натижасида мускулларнинг рефлектор таранглашиши ётади.
1. Бўйин мускулларининг таранглашиши (ригидлиги). Текшириш усули: ригидликни аниќлаш учун текширувчи чалќанчасига ётган беморнинг бошини олдинга эгади ва бунда энгаги кўкрагига тегиши лозим. Зарарланганда беморнинг бўйин мускуллари таранглашиб, бошини олдинга эгишга йўл ќўймайди ва уни куч билан букмоќчи бўлса, беморнинг бўйнида ва умуртќасида ќаттиќ оѓриќ пайдо бўлади. Бошнинг ретракцияси (ригидликнинг юќори даражаси) да бўйин ригидлигига пастки умуртќа ригидлиги ќўшилади. Беморнинг бош мия пардаларида ригидлиги кучли даражада таъсирланиш бўлганида, бошнинг орќага тортилиши, ќориннинг ичкарига тортилиши, ќориннинг олдинги деворларининг таранглашиши, оёќларнинг букиб ќоринга тираш кузатилади.
Керниг симтпоми. Текшириш усули. Чалќанча ётган беморнинг оёѓи тизза ва чаноќ-сон бўѓимларидан букилади, натижада сон вертикал, болдир эса горизонтал холатга келади. Горизонтал холатдаги болдирни хам вертикал холатга олиб келиш, соннинг орќа гурухидаги мускулларнинг таранглашганлиги сабабли ќийинлашади ва беморнинг оёѓи ва белида оѓриќ кузатилади.
3. Бехтеревнинг ёноќ симптоми. Бошни олдинга пассив букканда, чаноќ-сон ва тизза бўѓимларида хам енгил букилиш кузатилади.
4. Юќори, ўрта ва пастки Брудзинский симптоми.
Текшириш усуллари:
Брудзинский юќори симптоми. Бошни олдинга пассив букканда, чаноќ-сон ва тизза бўѓинларида хам енгил букилиш кузатилади.
Брудзинскийнинг ўрта симптоми. Киндикнинг пастига мушт билан босилганда икки томондаги чаноќ-сон ва тизза бўѓимларида енгил букилиш кузатилади.
Брудзинскийнинг пастки симптоми. Чалќанга ётган беморнинг бир оёѓини чаноќ-сон ва тизза бўѓимларидан вертикал 900га кўтариб, горизонтал ќолатдаги болдирини ќам вертикал ќолатга келтириш пайтда иккинчи оёќнинг ќам тизза ва чаноќ-сон бўѓимлари букилади.
5. Ёш болаларда бош миянинг таъсирланиши (ќитиќланиши) натижасида Лессаж симптоми кузатилади, бунда ёш бола иккала ќўлтиѓидан кўтарилганда, оёќнинг ихтиёрсиз равишда тизза, чаноќ-сон бўѓимларидан ќоринга ќараб букилади. Нормада оёќларнинг ихтиёрсиз букилиш бир ёшгача бўлган болаларда 40 секунддан 60 секундгача давом этади. Лессаж симптомининг мусбат бўлишида оёќларнинг ќоринга тортилиши 2-3 даќиќа ва ундан кўп давом этади.

Вегетатив асаб тизими.


Вегетатив асаб тизими ички органларнинг, эндокрин безларнинг, ќон-томир ва лимфатик томирларнинг, силлиќ ва кўндаланг-тарѓил мускулларнинг бир ќисмини, ќамда сезги органларини ва тўќималарнинг трофикасини таъминланиш фаолиятларини назорат ќилади.
Булардан ташќари, вегетатив асаб тизими ќужайраларда, органлар ва тизимлар даражасида гомеостазни таъминлайди.
Вегетатив асаб тизимини текширишда махсус усуллар ёрдамида ўтказилади, яъни бу текширишлар тери, ќон-томир, ќорачиѓ ва висцерал рефлексларни ўз ичига олади.

Ќон-томир рефлексларини текшириш усуллари:


1. Махаллий дермографизм. нинанинг ўтмас жойи билан терининг маълум жойига таъсир эттирилиб чизилганда, орадан бир неча секунд ўтгандан кейин соѓлом одамларнинг терисида ќизил чизиќ, атрофида ингичка оќимтир чизиќ пайдо бўлади-бу махаллий демографизм дейилади. Агар енгил ва кучлироќ таъсир эттирилганда фаќат оќ чизиќ кузатилса, бу ќон-томир тонусининг ошганлигини кўрсатади.

Висцерал рефлексларини текшириш усуллари:


1. Ашнернинг кўз-юрак рефлекси.
Кўзини юмиб ётган беморнинг пулси саналади, кейин кўз олмаси босиб турилади, 10-15 секунддан кейин кўз олмаси босиб турилган ќолда яна пульси саналади. Нормада томир уриши минутига 4-10 мартага секинлашади. Агар юрак уриши секинлашмаса ёки минутига 2-4 тага тезлашса, у симпатик асаб тизимининг тонуси ошганидан далолат беради.
2. Даниелополунинг киностатик рефлекси.
Бемор тик турганида пулси текширилади ва бемордан ётиш сўралади. Орадан 10-25 сек ўтгандан кейин яна пулс саналади. Нормада пулс уришининг секинлашиши минутга 4-6 мартагача камайиши лозим.
Томир урушининг секинлашиши минутига 6 мартагача камайса вегетатив асаб тизимининг парасимпатик ќисми ќўзѓалишининг ошганидан далолат беради. Реакциянинг йўќлиги ёки унинг парадоксал характердалиги - тезлашиши - симпатик ќисмнинг тонуси ошганлигини кўрсатади.
3. Превелнинг ортастатик рефлекси беморнинг ётган холатида пулси саналади (пулс саналишидан олдин бемор тинч холатда 4-6 минут ётиши лозим). Кейин бемордан тик туриш сўралади ва орадан 15-25 сек ўтгандан кейин пулс ќайтадан саналади. Нормада томир уриши минутига 6-24 мартагача тезлашади.
Томир уруши минутига 24 мартадан кўп бўлса вегетатив асаб тизимининг симпатик ќисмининг устунлигини билдиради, агар томир уриши 6 мартадан кам бўлса парасимпатик ќисмнинг устунлигини кўрсатади.
4. Совуќ харорат синамаси.
Текширилувчининг ќўлини совуќ сувга солинади (кран сувига), шу ваќтда иккинчи ќўлда артериал босим текширилади: а) сувга солишдан олдин; б) ќўлни сувдан олгандан сўнг дарров; в) орадан 1-2-3-5 даќиќа ўтгандан сўнг. Нормада систолик босим 15-25 мм. сим.уст. дан ошади.
Вегетатив асаб тизимининг симпатик ќисмининг тонуси ошганда АЌБ 25 мм. сим.уст. ошади.
5. Герниг рефлекси.
Беморнинг ўтирган холатида пулси аниќланади ва кейин ундан чуќур нафас олиб, нафас ушлаб туриш буюрилади. Бу ваќтда яна пулс саналади. Нормада пулс 4-6 зарбага секинлашади. Вегетатив асаб тизими парасимпатик ќисмининг тонуси ошганда, пулс зарбасининг пасайиши минутига 8-10 тага секинлашади.
6. Узоќ нафасини ушлаб туриш синамаси (Штанге) Кроватда ётган беморга 2 марта чуќур нафас олиш буюрилади, ундан кейин нафас олиб ушлаб туриш сўралади. Нормада эркакларда нафас ушлаб туришнинг ўртача давомийлиги 1 даќиќа, аёлларда эса - 50 сония.
Беморнинг вегетатив дистонияси бўлса, нафас ушлаб туриш давомийлиги ўрта нормал холатдан паст.
7. Чермак бўйин - юрак рефлекси.
Бемор орќаси билан ётади. Врач адашган нервни пастки жаѓнинг пастки бурчагидан 20 сония мобайнида ўнг ќўлнинг II-III бармоќлари билан сиќади. Нормада бу сохани босиб туриш пулсни минутига 6-12 зарбага пасайишига олиб келади.
Агар пулс минутига 12 зарбадан ортиќ пасайса, вегетатив асаб тизимининг парасимпатик ќисмининг тонуси ошганлигидан далолат беради.
7. Соляр рефлекси. Чалќанча ётган беморнинг ќуёш чигали соќасига ќўл билан босилганда ќорин аортасининг зарби сезилади. Нормада пулс минутига 4-12 мартага секинлашади.
Томир уруши 12-16 зарбага ва ундан юќори кўрсаткичда секинлашса парасимпатик тизими тонусининг ошганлигини кўрсатади.
Болаларда неврологик статусни текширишнинг ахамияти.

Бош мия нервлари (БМН).



Download 218 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   7   8   9   10   11   12   13   14   15




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish