Асаб тизимини текшириш усуллари (методик қўлланма) Тошкент – 2002

Координатор соха.
Болаларда координатор соханинг тўлиќ ривожланиши ойлар ва йиллар давомида кузатилади. Агар бола тик туриш ва юришни бошлаган бўлса, яъни 10-16 ойлик даврида харакат координациясининг узлуксиз ривожланишининг ортда ќолиши ёки регрессининг кузатилиши патологик хусусиятни ўз ичига олади.
Аќлий томондан яхши ривожланган, 3-4 ёшли болаларда атаксияни аниќлашда ќўлланиладиган текширишларни ўтказиш мумкин. Тик туришни ва юришни ўрганиш давридаги болаларда касаллик ќаркат координациясининг ривожланишини секинлаштириши мумкин.
Сезги соќаси. Чаќалоќларда ва аќлий заиф болаларда сезгини текшириш ќийин, лекин юзани ва оѓриќ сезгиларининг чуќур бузилганлигини, боланинг бужмайишларига яъни оѓриќли таъсирларга йиѓлаши ёки болада химоя реакцияларининг пайдо бўлишига ќараб аниќлаш мумкин. Турли типдаги сезги бузилишларини ва орќа миянинг зарарланиш даражасини аниќлаш, фаќатгина врач билан яхши хамкорлик ќила оладиган 10-14 ёшли болаларда тўлиќ анќлаш мумкин. Бу ёшдаги болаларда тез чарчашни хисобга олиш ва уларда сезгини объектив текшириш учун керакли шароитларни ва хамкорликни яратиш учун текширувчи врачдан чидамлиликни талаб ќилади.
Олий пўстлоќ сохаси.
Болаларда пўстлоќ фаолиятини текшириш учун, унинг аќлий ривожланиш даражасини аниќлаш лозим. Кўпинча бу текширувларни 6 ёшли болаларда, айримларда эса фаќатгина 10 ёшли болаларда ўтказиш мумкин. Бу дегани, 6 ёшгача бўлган болаларда пўстлоќ фаолиятининг ќандайдир даражада зарарланишини (масалан, болада мотор афазияси, яъни шу бола касалликгача равон гапирган) аниќлашни кўрсатмайди.
Агар бола бирор нарсани билса, эплай олса, кейин эсдан чиќарса патология деб аниќ айтса бўлади.

Вегетатив асаб тизими.

Вегетатив фаолиятни 1,5-2 ёшдаги болаларда текшириш имкони бор. Чунки бу ёшдаги болалар гаршок сўрай олади, яъни сийдик ќопининг фаолияти ва тўѓри ичак катта ёшдагиларникига мос келади. Таъсирчан болаларда кўп терлаш кузатилади, ухлаганидан кейин эса кўпинча энсаси ёки бутун танаси кўп терлайди. Агар асаб тизимининг бошќа бўлимларида органик ўзгаришлар бўлмасада, терлаш кузатиладиган бўлса, бу бола организмидаги конститутционал хусусият билан боѓлиќ бўлган енгил функционал вегетатив бузилишни кўрсатади.

А.А.А.