Қарақалпақ халық ертеклери

Ата-ана, туўысқан-туўғанлар арасындағы қарым-қатнаслар ҳаққында нақыл-мақаллар

Ананың кеўли балада, Баланың кеўли далада.

Атаңа не қылсаң, Алдыңа сол келеди.

Қарындасы жаман болса,

Ағасының басында әңгиме ғаўлайды, Патшасы жаман болса,
Пуқарасын жаўлайды.

Бермесе де ағайин,

Ӛз күнине саў болсын.

Ағасы бардың ырысы бар, Иниси бардың танысы бар.

Атадан алтаў туўсаң да, Ўатаныңа жалғызсаң.

Атқа ердиң батқанын, Ийеси емес ат билер, Ағайинниң азғанын, Ағайин билмес жат билер.

Ағасы урар болса, Иниси турар болар.

Анасы ӛлген жетимге, Қайтып ана табылмас,

Кемпир апасы ӛлген жетимге, Анасы болар баўырлас.
Ағайиннен бир шақырым қашығырақта отыр. Қардың суўы қандырмас,
Ӛгей ене тындырмас.

8. Дәстҥр, ҥрп-әдетлер ҳақкында нақыл-мақаллар

Адам адамға мийман, Жан геўдеге мийман.

Мезгилсиз шақырған қоразды соймақ керек. Биреўдиң дузын ишсең,
Үйиңе кел де қазан-ошағыңды сазлай бер.

Бай менен қуда болса ширенер, Жарлы менен қуда болса тиленер.

Тӛркини жақынның тӛсеги жыйналмайды, Тайынған қыз тӛркинин танымайды.

Дуз ишкен жериңе жаманлық етпе. Үре алмаған ийт,
Үйине қонақ келтиреди.

Қазаннан қақпақ кетсе, Ийттен уят кетер.

Дийўанаға пул да берме, Кеўлин де қалдырма.

Малымды алсаң да, Пейлимди алма.

Қутлы қонақ келсе, Қой егиз қозылайды. Қутсыз қонақ келсе,

Қойға қасқыр шабады.

Қонақ аз отырып, кӛп сынайды.

Қонағыңның алтынын алма, Алғысын ал.

Қуры қасық аўыз жыртады.

9. Дослық ҳәм муҳаббат ҳаққында нақыл-мақаллар

Ақсақ пенен жол жүрсең, Жолға алаң боларсаң.

Жаман жолдастан, Таяқ жақсы.

Жолдасың соқыр болса, Бир кӛзиңди қысып жүр.

Кӛз-кӛзге түссе,

Мийрим-шәпәәт жүзге түседи.

Муҳаббат деген дузлы суў, Ишесеңде шӛллейсең.

Қанша ашшы болса да, Әбизамзамға да бермейсең.

Жалынып сӛйлеген, Налынып сӛйлейди.

Душпан күлдирип, Дос жылатып айтады.

Достыңнан түйе сора, Уялғаннан бийе берер.

Достың сыртынан ӛсек айтпа, Бир күни қулаққа шалынады.

Сырласарың болмаса, Дос қәдирин билерсең.

Достың аўырса күйин, Душпаның аўырса сүйин.

Ашшы болсаң уўдай бол, Тийген жерин күйдирсин, Душшы болсаң суўдай бол, Душпаның келип сүйдирсин.

10.