Қарақалпақ халық АЎызеки дɵретпелериндеги араблық шығЫСҚа ийе антропонимлер


Алым- Сонда турып Алым кәрўан сөйледи (9-т, Ққ, 164-б). Аман-



Download 39,92 Kb.
bet3/6
Sana21.02.2022
Hajmi39,92 Kb.
#38881
1   2   3   4   5   6
Bog'liq
Вестник 3

Алым- Сонда турып Алым кәрўан сөйледи (9-т, Ққ, 164-б).
Аман-
Қожа Мәңли келди, сәрдар Аманым,
Қожа келсе кетер башта думаным,
(19-т, Дтк, 296-б).
Қабыл бий- Қоңырат арысына аға болған Қабыл бий деген өткен
(79-т, Аңз, 172-б).
Қәдиржан-
Ағажан менен Қәдиржан.
Ярыңды еске алмасаң,
Тойханада шығар жан (39-т, Бозж, 348-б).
Қурбанияз-
Инимның аты енди Қурбанияз,
Үш күн болар олар түскер ядыма
(56-т, Ю м, 425-б).
Камал-
Сол аўылда Камал шайтан дегенниң үйине түсип, сол арқалы қызды алдырып сөйлеседи (79-т, Аңз, 138-б).
Әдилбай-
Ақпотаның ўақтында,
«Көк өзек» деген жеринде,
Әдилбай деген бар еди (47-т, Илм, 161-б).
Мурат-
Урланды Мураттың алажақ қызы (62-т, Өт б, 340-б).
Сапарбай-
Екеўинен кишкене,
Сапарбай атлы баласы (65-т, Б б б, 435-б).
Өмирзақ-
Өмирзақ Ҳасанның ҳәр бир сөзине,
Исенер ҳәм соның сөзине ерер (62-т, Өт б, 363-б).
Шарап-
Нәдир султан деген бар еди, оның бир сулуҳқызы бар еди. Оны Ахметбеке пәтия қылып қойды, соннан соң Юсипбек Әлеҳ Хожа Ийшанға,
Ахметбек Шайхы Шарап ийшанға қол берди (38-т, ЮА, 295-б).
Бул атлар усы халында да, жеке турып та ямаса қандайда бир антропо-компонентлердиң қосылыуы арқалы да меншикли адам атлары ретинде қолланылады. Олар кɵбинесе ерлерге байланыслы-бай,-бек, ҳаял-қызларға байланыслы -ай,-гүл,-бийке,-ханкомпонентлериниң қосылыўы арқалы бир-биринен ажыралады. Түркий «бай» сɵзи қарақалпақша адам атларын жасаўда ɵзиниң ɵнимлилиги менен кɵзге түседи. Бул туўралы академик В.В.Вартольд былай деп кɵрсетеди: «Орта Азияда «бай» сɵзи адам атларына жийи-жийи қосылып айтылады, тиркеледи. Бул атқа ийе болғанлар ɵзлерин ǝпиўайы, қарапайым халыққа қарағанда еркин ҳǝм қурғын етип кɵрсетеди». Бай, бек компонентлери феодаллық дǝўирде социяллық дǝўирди аңлатып келгени менен ҳǝзирги қарақалпак тилинде ҳǝм фольклорында аффикслик хызметке ɵткен. Ҳаял-қызларға байланыслы ай, гүл, бийби, хан компонентлери адам атларының алдында ҳǝм соңында қолланылады.
Сапаргүл-
«Қатын-ғарға, бала-ҳəкке» деген, Гүлбаршынға жеӊге болып, гә Ултанға барып, гә Гүлбаршынға келип, еки ортада жуўырып-жортып, қызара бөртип бир көйлек ушын дигилдиктей тынбай жүрген Айхан, Сапаргүл деген еки қатын бар еди (2-т, Алп,260-б).

Download 39,92 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish