Қарақалпақ халық АЎызеки дɵретпелериндеги араблық шығЫСҚа ийе антропонимлер


Жуманияз ағамның көлинде, Алланияз ағамның шөлинде



Download 39,92 Kb.
bet2/6
Sana21.02.2022
Hajmi39,92 Kb.
#38881
1   2   3   4   5   6
Bog'liq
Вестник 3

Жуманияз ағамның көлинде,

Алланияз ағамның шөлинде,

Бес қарабас қара шымшық,

Шүмиседи, шығысады,

Шақақ урып күлиседи (98-т, Жанлт, 453-б).


Аманлық сорасып болғаннан кейин Алланхор Турымға өзиниң ким екенин таныстырыпты (82-т, Шш сөз, 304-б).
Сеннен Аллаш мениң сондай тилегим,
Екеўмиз жорамыз, ал «Ақ билегим» (62-т, Өт б, 343-б).


Қудайназар-
Бурынғы ерте заманларда қарақалпаклардың тийрелерге бөлнип атырған ўақты екен. Соның бир шақапшасы ашамайлы руўынан Қудайназар, Байназар деген еки адам өмир сүрген екен (69-т, Бт ерт,219-б).
Қудияр-
Қул Қудияр қудам еди,
Қудамды мен қудаландыра алмадым
(98-т, Жанлт, 437-б).
Қудабай-
Бурынғы өткен заманда Қудабай деген мерген болыпты
(67-т, Қыя ерт, 67-б).
Қудайқул-
Бул үш жолдың кесилискен жеринде Қудайқул атлы ҳийлекер бир қарақшы жасайды екен (70-т,Трм ерт, 318-б).
Жоқарыда айтып ɵткенимиздей-ақ, қарақалпақ тили, парсы, соң араб тилиниң интенсив рǝўиште тǝсир жасаўының есабынан ɵзине кɵп ғана араб, парсы ҳǝм олар арқалы басқа да сɵзлерди сиңирип алды. Сонлықтан биз сɵз етип атырған қарақалпақ халық аўызеки дɵретпелериниң тилинде де бундай элементлер кɵплеп ушырасады. Солардың ишинде арабша меншикли адам атлары да қолланылған.
Қарақалпақ фольклорындағы араблық шығысқа ийе меншикли адам атларын ҳǝзирги қарақалпақ тилиниң сɵзлик қурамындағы ɵнимлилигине, қолланылыў ɵрисине қарай еки топарға бɵлип үйрениўимизге болады.
1. Қарақалпақ аўызеки сɵйлеў тилинде ɵнимли қолланылып жүрген араб сɵзлеринен жасалған адам атлары.
Булар сɵзлик қурамның тийкарын қурайтуғын түпкиликли сɵзлер дǝрежесине кɵтерилген лексикалық бирликлер болып есапланады. Оларға тɵмендегилер киреди:
Ақылжан-
Қурбанбек «ата разы, алла разы» деп тәўекел қылып, тулпарын ойнатып шыққан мәҳәлинде «ҳақ дөреген жигитке сени Ақылжан мияссар қылдым» деген бир даўыс қулағыма пайда болды, сол себеп пенен Қурбанбек маған нәсип болды,-деп атасына қарап күле шырай менен сәлем берди (22-т, Қурб, 389-б).

Download 39,92 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish