Ao = — j podV = -poVo 0

II- qonun: (Entropiyaning o‘sish qonuni) Berk sistemaning entropiyasi
ixtiyoriy jarayon davomida yoki o ‘sadi, yoki o ‘zgarmasdan qoladi.
Termodinamika, tarixida, bu qonun juda, ka.tta, rol o'ynagan. 
Uning boshqa, 
ifodalari:
K : (Kelvin postulati) 
Birdan-bir natijasi issiqlikni t,olliq ravishda ishga 
aylantirish bolgan jarayonning bolishi mumkin emas1.
C: (Clausius postulati) Birdan-bir natijasi issiqlikni sovuq jismdan issiq 
jismga odkazish bo jgan jarayonning bolishi mumkin emas. 2
2"Birdan-bir natijasi" degan so‘zlar eng muhimdir. Masalan, temperaturasi o'zgarmas T bodgan muhit 
bilan kontaktda bodgan gaz kengaysin, jarayon izotermik, demak, A E =  0 va, shunga yarasha A A = —AQ. 
Tashqi muhitdan olingan issiqlikning hammasi ishga aylantirildi, ammo, gazning ham hajmi ortdi. Kelvin 
postulati bilan qarama-qarshilik yo‘q.
54

---

Bu ikkala, tascliqning o ‘zaro ekvivalentligini va ularning entropiyaning o ‘sish 
qonuniga ekvivalentligini ko'rsataylik.
К ning noto‘g‘rilidan C ning noto‘g ‘riligi va C ning noto‘g ‘riligidan К ning 
noto‘g‘riligi kelib chiqishini ko‘rsataylik.
Faraz qilaylk, temperaturasi T\ bodgan muhit bilan kontaktda turgan jism 
ma’lum bir miqdordagi issiqlikni undan oldi va todiq ravishda ishga aylantirdi 
(K buzildi). Ishqalanish orqali bu ish miqdorini yana, issiqlikka, aylantirish 
mumkin, bunda, jismning temperaturasi To > T\ ga, chiqadi. Bu esa, C ning 
buzulishidir - past temperaturali jism yuqori temperaturali jisniga issiqlik berdi.
C ning noto‘g‘riligidan К ning noto‘g ‘riligi kelib chiqishini koksatish uchun 
41-betda keItirilgan Carnot siklini eslaymiz. Faraz qilaylik, T) temperaturali 
jism To > T\ temperaturali jisniga A Q
03
issiqlik miqdorini berdi (boshqa 
hech qanday jismlarda o'zgartirish bajarmasdan). 
Bu issiqlikni olga.n To 
temperaturali jism uni todiq ravishda ish bajarishga ketqazadi, natijada To 
temperaturali jism qancha issiqlik olga.n bodsa, shuncha issiqlikni ketqazdi, va 
uning holati o ‘zgarmadi. Natijada shunday bodib chiqyapdiki, temperaturasi 
o'zgarmas T\ bodgan jism tashqi jismlarda, hech qanday o'zgarish bajarmasdan 
turib issiqlikni todiq ravishda ishga aylantiryapti.