Андижон давлат университети кошидаги 3-сон академик лицей буйрукдан кучирма

3-asosiy savol bayoni
Tabiiy zahiralarning ta‘rifi, xillari va ulardan foydalanish. 
«Tabiiy zaxiralar» tushunchasini ta'riflashdan oldin, bu tushunchaning olimlar tomonidan 
turlicha talqin qilinishi haqida aytib o'tish kerak. Akademik I.P. Gerasimov va proffessor D.L. 
Armand tabiiy zaxiralarga shunday ta'rif berdilar: «Tabiiy zaxiralar - kishilar bevosita tabiatdan 
oladigan va ularning yashashlari uchun zarur bo'lgan vositalardir». 
Yana bir iqtisodchi-geograf A.A. Mints tabiiy zaxiralardan foydalanish formalari
va yo'nalishlariga qarab, ularni iqtisodiy jihatdan klassifikatsiya qilinishini birinchi o'ringa 
qo'yadi. Bu klassifikatsiyada tabiiy zaxiralar, moddiy ishlab chiqarishning asosiy sektorlarida va 
ishlab chiqarishdan tashqari sferada foydalanishiga qarab guruhga ajratilgan. 
Shunday qilib, tabiiy zaxiralar kishilarning yashashi uchun zarur manbalarga va mehnat vositalari 
manbalariga bo'linadi. Mukammalroq klassifikatsiya qilganda tabiiy zaxiralar quyidagilarga bo'linadi: 
A) Moddiy ishlab chiqarish zaxiralari: sanoatda yoqilg'i, metalllar, suvlar, yog'och-taxta, 
balik; qishloq xo'jaligida suv (sug'orish uchun), ovlanadigan hayvonlar; 
B) Ishlab chiqarishdan tashqari sfera zaxiralari: ichimlik suv, daraxtzorlar, kishilarni davolash uchun 
iqlim zaxiralari va hokazolar. 
Tabiiy jismlar, kishilar foydalanadigan energiya turlari zaxiralar deyiladi. Zaxira so'zi 
fransuzcha bo'lib, «Yashash vositasi» degan ma'noni bildiradi. Tabiiy zaxiralar kishilarning yashashi 
uchun zarur bo'lgan shunday vositaki, bu vositalar jamiyatga bevosita emas, balki ishlab chiqaruvchi 
kuchlar va ishlab chiqarish vositalari orqali ta'sir etadi. 
Tabiiy zaxiralar insonga oziq-ovqat, kiyim-kechak, yoqilg'i va energetika xom ashyolari 
berishi sababli, yashash va ishlab chiqarish faoliyatining zaruriy shartidir. Tabiiy zaxiralarning turi 
juda xilma-xil bo'lib, ular ijtimoiy ishlab chiqarishda moddiy texnika bazasining tarkibiy qismidir. 
Tabiiy zaxiralar majmuai: foydali qazilmalar, iqlim, suv, tuproq, o'simlik, hayvon zaxiralari, 
shuningdek atom zaxiralari, sayyorar hamda kosmik zaxiralarni o'z ichiga oladi. Tabiiy zaxiralardan 
to'g'ri foydalanish va ularni muhofaza qilish uchun klassifikatsiya qilish zarur. Tabiiy zaxiralar 
insonning ta'sir etish xarakteriga qarab ikki turga bo'linadi: tugaydigan va tugamaydigan yoki 
tiklanadigan va tiklanmaydigan zaxiralar.