Анафилактик реакциялар №8 режа: Анафилаксия ҳақида тушунча

Зардоб касаллигини 1905-йили Пирке ва Шиклар кузатди. Инсонларга даволаш мақсадида от зардоби юборилганда, қуйидаги патологик ҳолатни кузатганлар: тери ва шиллиқ қаватда тошма, ҳамда шишлар пайдо бўлган, холсизланиш, бош ва бўғимларда оғриқ, температура ортиши, протеинурия, юрак фаолияти бузилиши кузатилган. Баъзида ушбу касаллик зардобни биринчи марта киритганда ҳам юзага чиқади. Бундай ҳолат, жуда кўп зардоб юборилганда рўй беради, бунда оқсиллар антитела пайдо бўлгунча тўқималарда тўпланади. Гетероген зардоб оқсиллари ва антителалар терида, ички органларда ўзгаришлар чақиради. Симптомлар бир неча кундан сўнг ўтиб кетади.
Артюс-Сахаров феномени, Артюс ва Бретон 1905 йил, кейинчалик Сахаровлар бир ҳафталик интервал билан қайтадан от зардобини қуённи терисига юбордилар.
Иккинчи, учинчи ҳафтадан сўнг инъекция қилинган жойда гиперемия, шиш ва инфильтрация кузатилган. Патогенези бўйича Артюс феномени аралаш типдаги аллергик реакция ҳисобланади, яъни секин ва тез кечувчи аллергик реакциялар аралашмаси. Тез кетишини гуморал агентлар JgМ, JgG ҳисобига келиб чиқади.
Антиген антитела билан преципитатлар ҳосил қилади, улар эса кенгайган веналарда тўпланади. Бу антиген юборгандан, 3 минутдан сўнг рўй беради. Кейинчалик преципитатлар тўқимага ўтиради. Антигенлар концентрацияси камайиши билан артериалалар спазми, тромбоз, шиш ва некроз кузатилади. Лейкоцитлар тўқималарга инфильтрацияланади ва преципитатларни актив еб тугатади.
Идиосинкразия баъзи бир одамларда озиқ-овқатларга ва доривор моддаларга ўта сезувчанликни ортиши билан намоён бўлади. Анафилаксиядан фарқли ўлароқ, антиген табиатли бўлмаган моддалар ҳам чақириш мумкин. Шунинг учун ҳозирги кунда парааллергия деб ҳисобланади.
Аллергик реакцияларни секинроқ типи
Секин аллергик реакцияларни гуморал антителалар ёрдамида эмас, балки ҳужайравий Т-лимфоцитлар ёрдамида, киллерларни субпопуляцияси ва гиперсезувчанликни секин типини юзага чиқарувчи медиаторлар (ГЗТ) келтириб чиқаради.
Бу реакцияни зардоб юбориб, яъни пассив йўл чақириб бўлмайди, лекин фаолият кўрувчи лимфоцитлар ва лимфа тугунларни, қораталоқ кўчириб ўтказилганда, бундан ташқари, Лоуренс омили ёрдамида ҳам чақириш мумкин (Ушбу омиллар, антиген билан сенсибилизация қилинган организм лимфоцитлари томонидан ажралади. Лоуренс омилидан иммунодефицит касалликларини даволашда қўлланилади, яъни организмни иммун жавоби пасайган ҳолатида). Бернет фикрича, секин аллергик реакциялар организмни антиген таркибини ва мутант клонларни элиминациясини иммун назорат қилиш учун рўёбга чиқади. Шунинг учун бундай реакциялар кўпроқ аутоиммун касалликларда ва гомотрансплантация кучиб кетганда кузатилади.
Секин борувчи аллергик реакциялар, инфекцион аллергияда муҳим аҳамиятга эга.
Унинг классик мисоли туберкулин реакцияси ҳисобланади. Туберкулинни тери остига юборилганда, бир неча соатдан сўнг реакция кузатилади, 48-72 соатда максимал даражада етади. Бунда яллиғланиш, тўқимада лейкоцит инфильтрацияси, шиш ва гиперемия, некрозни ҳам кузатиш мумкин. Бундай аллергик реакциялар силда, заҳмда, замбуруғли, паразитли ва вирусли касалликларда ҳам учрайди. Шу жумладан, химик моддалар таъсирида ҳам келиб чиқиш мумкин. Контактли дерматит мисол бўлади (резина, лак, металл, чигит ва х.к.з. таъсирида).
Секин кетадиган аллергик реакцияларда гуморал антителалар ҳам ишлаб чиқарилади. М: силда гуморал антителаларни бўлиши муҳим диагностик аҳамиятга эгадир.