Amonboyev mahammadsidik bozor infratuzilmasi

5.1.2-jadval
Yillar
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
QQB savdo tizimi, jami
17,6
26,7
47,5
87,3
146,2
166,2
342,1
408
708,3
749,6
1681,1
Uyushgan savdo tizim i
1,14
1,81
7,185
18,76
28,21
28,02
118,1
212,6
118,9
91,9
65,2
Uyushmagan savdo tizimi
15,96
24,29
34,51
55,93
86,89
87,35
153,4
177,2
586,8
656,2
1412,1
Korporativ obligatsiyalar 
muomalasi
0,484
0,59
5,89
16,15
28,77
11,11
0,11
4,5
2,6
1,5
203,8
о
OO
5.1.3-jadval
O‘zbekistonda birlamchi va ikkilamchi qimmatli qog4ozlar bozori savdo tizimining rivojlanish
tendensiyalari (mlrd. so‘m)
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
Qimmatli qog‘ozlar 
bozori savdo tizimi, jami
17,6
26,7
47,5
87,3
146,2
166,2
342,1
408,0
708,3
749,6
1681,1
Aksiyalaming birlamchi 
bozori
0,62
1,22
2,025
6,416
27,55
61,578
53,33
268,77
483,4
560,4
930,0
Aksiyalaming
ikkilamchi bozori
16,48
24,88
39,67
68,28
87,55
53,8
218,2
120,95
222,3
187,7
547,3
Korporativ obligatsiyalar 
muomalasi
0,484
0,59
5,89
16,15
28,77
11,11
0,11
4,5
2,6
1,5
203,8

---

Umuman olganda 0 ‘zbekistonda 2000-2010- yillarda 
qimmatli qog‘ozlar bozori barqaror rivojlangan. Jahon moliyaviy 
iqtisodiy inqirozi sharoitida dunyodagi bir qancha mamlakatlaming 
qimmatli qog‘ozlar bozori savdo tizimlaridagi ко‘rsatkichlar tushib 
ketgan bir paytda 0 ‘zbekiston uchun bu juda ham ijobiy holat 
hisoblanadi. Qimmatli qog‘ozlar bozori umumiy aylanmasining
2008- yilda 173,6 foizga, 2009- yilda 105,8 foizga va 2010- yilda 
224,2 foizga o ‘sishi juda yuqori ko‘rsatkichdir. E ’tiborlisi shundaki, 
uyushgan qimmatli qog‘ozlar savdo tizimi umumiy hajmining 
so‘nggi uch yilda pasayishi ham umumiy qimmatli qog‘ozlar savdo 
tizimi aylanmasining ortishiga to ‘sqinlik qila olmagan. Uyushgan 
savdo tizimidagi qimmatli qog‘ozlar aylanmalarining deyarli 
barchasi Toshkent respublika fond biijasi hissasigato‘g ‘ri keladi. Bu 
esa banklarda savdo tizimi va elektron savdo tizilmalarining deyarli 
savdo ko‘rsatmayotganligini anglatadi. Uyushgan savdo tizimidagi 
qimmatli qog‘ozlaming aylanmasi notarius va depozitariy lar orqali 
ro‘yxatga olinuvchi savdo bitimlari hamda qimmatli qog‘ozlami 
aksiyadorlar o ‘rtasida yopiq usulda joylashtirish bitimi hissasiga 
to 'g ‘ri keladi.
Yuqoridagi jadvaldan ko‘rishimiz mumkinki, aksiyalaming 
birlamchi bozori so‘nggi o‘n yillikda barqaror о ‘sgan. Aksiyalaming 
ikkilamchi bozori esa, nobarqaror rivojlanib, ba’zi yillarda pasayish 
holatlari ham ko‘rinadi. Jumladan, aksiyalaming ikkilamchi bozori
2009- yilda 2008- yilga nisbatan 84,4 foizni tashkil etgan bo‘lsa,
2009- yilda 2010- yilga nisbatan 291,5 foizga o ‘sgan. Yuqoridagi 
jadval m a’lumotlaridan ma’lumki, korporativ obligatsiyalaming 
ham uyushmagan bozorda aylanganligini inobatga olsak, 2010- 
yilda uyushmagan bozorning hissasi umumiy qimmatli qog‘ozlar 
bozorining 96,1 foizini tashkil etgan. 0 ‘z navbatida, qimmatli 
qog‘ozlaming bozori 2010- yil yakunlari bo‘yicha umumiy 
qimmatli qog‘ozlar bozorining 65,1 foizini tashkil etgan. Bundan 
kelib chiqib, 2010- yilda umumiy qimmatli qog‘ozlar bozorining 
rivojlanishiga aksiyalar birlamchi bozorining o ‘sishi katta ta ’sir 
ko‘rsatganligini ta’kidlashimiz mumkin.
109

---