Ҳamid Шоdiev, Иbроҳim Ҳabibуllaev

n
q
P
i
D


,
;
100


H
q
P
D
i
Aktsiyalarni sotib olish va sotish (kurs) narxlarini farqidan olinadigan 
daromad esa: 
∆
k
=R
kurs
 - R 
sotib olish
Aktsiya bo‘yicha jami daromad summasi dividendlar va aksiya sotib olish va 
sotish narxining farqi yig‘indisiga teng. 
 
GD=D+∆
k
 
bu erda: 
D
- dividend summasi; 
i
q
-
yillik dividend stavkasi (% hisobida); 
R
nom
-
aksiyaning nominal bahosi; 
R
kurs
. -
aksiyaning sotish bahosi; 
R
sotib
olish
- 

---

352 
aksiyani sotib olish bahosi; ∆
k
- 
sotish bilan sotib olish baholarining farqi; GD - 
jami daromad. 
Misol.
Nominal qiymati 1000 so‘mga teng bo‘lgan aksiya sotib olingan. 
Yillik dividend stavkasi 40%. Bir yildan keyin aksiya kursi 5% pasaydi va aksiya 
sotildi. Jami daromad va daromadlilik darajasi aniqlansin. 
1. Dividend summasi: 
400
100
1000
40
100





ном
q
P
i
D
so‘m 
2. Aktsiya sotish va sotib olish farqi: 
∆
k
= (R
kurs
∙ 
i
r
) - Rsotib olish
 = 
1000 ∙ 0,95-1000 = -50 so‘m. 
3. Jami daromad: 
GD=D+∆
k
= 400 - 50 = 350 so‘m. 
4. Daromadlilik darajasi: 
i
j.d
.
= 
%
35
100
35000
100
1000
350



Demak, aksiya egasi (investor) har bir so‘m qilgan xarajatiga (qo‘yilmasiga) 
35 tiyindan daromad olgan. 
Obligatsiyalar bo‘yicha daromad mukofot (kupon to‘lovi), ularni qoplash va 
sotib olish baholari o‘rtasidagi farq yig‘indisidan tashkil topadi. 
Mukofot (kupon to‘lovi) mutloq summasi (yillik) quyidagi formula bilan 
aniqlaniladi: 
100
n
к
к
P
i
D


 
Qoplash va sotib olish baholari o‘rtasidagi farq: 

K
 = R
nom
. - R
sotib olish

 
 
 
Jami daromad summasi: 
GD
= D
yil
 + 

k
bu bir yil uchun. 
Obligatsiyalarning umumiy muddati uchun kuyidagi formula qo‘llaniladi: 
GD
= D
yil
 ·n
yoki GD
= D
yil
 ·n+ 

k
,

---

353 
bu erda: D
yil
- mukofotning mutloq summasi; 
i
k
- yillik kupon stavkasi; 
R
nom.
-
obligatsiyaning nominal qiymati; 

k -
kapitalni absolyut o‘zgarishi (yillik); 
n
- 
yillar soni. 
Misol
. Obligatsiya 1400 (kurs bahosi) so‘mdan sotib olingan va qoplash 
muddatigacha (5 yil) ushlab turiladi. Yillik kupon stavkasi 12%, obligatsiya 
nominal qiymat bo‘yicha qoplanadi. Obligatsiyani jami daromadlilik darajasi 
aniqlansin. 
1. Yillik mukofot summasi: 
120
100
1000
12


